گزارش مسجدی
مساجد تاریخی تهران؛ فرصت سیاحت رمضان
مساجد تاریخی و قدیمی تهران با معماری چشم‌نواز و جذاب در ماه مبارک رمضان مکان‌هایی ویژه برای سیاحت و حضور روزه‌داران محسوب می‌شوند.
به گزارش سرویس مسجدخبر پایگاه تخصصی مسجد به نقل از شبستان، مساجد هر محله‌ای در ماه مبارک رمضان حال‌هوایی خاصی دارند و اگر این مساجد در یک محله قدیمی بنا شده و قدمت و اصالت و هویت تاریخی داشته باشند، بیشتر مورد توجه مردم قرار می‌گیرند. همزمانی عید نوروز و ایام ماه مبارک رمضان فرصت مناسبی برای بازدید از اماکن و مساجد تاریخی تهران و بهره مندی از فضای معنوی این مکان های مقدس و معماری چشم‌نواز و جذاب آنها دارد. از این رو در گزارشی تعدادی از مساجد قدیمی و محوری تهران که در تحولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی پایتخت تاثیرگذار بودند،را معرفی می کنیم.
مسجد حاج سید عزیزالله
مسجد حاج سید عزیزالله در بافت قدیمی بازار تهران در محدوده چهارسوق کوچک و بزرگ بازار تهران با قدمتی ۲۰۰ ساله از بناهای تاریخی دوره فتحعلی شاه قاجار است.صحن و شبستان این مسجد مزین به کاشی های معرق است.
مساحت این مسجد حدود ۱۵۰۰ متر مربع و با دو باب حجره کنار آن از موقوفات مرحوم «حاج سید عزیزالله» است. بر کاشی های شمال مسجد نام «سلطان صاحبقران فتحعلی شاه» نقش بسته است.معماری بنای ۱۵۰۰ مترمربعی این مسجد، متأثر از معماری اسلامی اعصار مختلف مشتمل بر چهار ایوان و گنبدی دو پوششی است که با سردر مسجد، جلوخانه، هشتی، صحن و شبستان کامل می‌شود.
مسجد سید عزیزالله در بیشتر حوادث سیاسی پس از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲شمسی تأثیرگذار بود؛ ازجمله در سال ۱۳۴۲شمسی علما در حمایت از امام خمینی(ره) در این مسجد تحصن کردند.
در دالان مسجد که رو به سوی بازار دارد، سنگابی ( محلی سنگی که از آن آب خارج می شود ) نصب شده که بر آن نوشته شده "نوشید جام آب و بگویید به صد نوا ، لعن خدا به قاتل مظلوم کربلا. سنه ۱۳۲۷ یا ابا عبداله الحسین علیه السلام ". این مسجد در سال ۱۳۳۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد جامع امام صادق (ع)
مسجد جامع امام صادق (ع) یکی از شاهکارترین و زیباترین مساجد تهران در میدان فلسطین است.
تزیینات و گچ بری این مسجد شگفت انگیز منطبق بر آثار مذهبی قرون گذشته اصفهان است. شبستان این مسجد بسیار زیبا و باشکوه است و کاشی کاری آن بوسیله اساتید برجسته این هنر انجام شده است.
طرح معماری مسجد مبتنی بر معماری اصیل ایرانی- اسلامی بوده و سعی شده به آن نوآوری هایی افزوده شود. به دلیل قرارگیری این مسجد در کنار میدان فلسطین در سبک معماری آن نیم نگاهی به مسجد الاقصی شده است.در حال حاضر مسجد امام صادق(ع) دارای گنبدی به ارتفاع ۴۶ متر بزرگترین گنبد مسجد در تهران می باشد.
فضای قدسی گنبدخانه با نقوش گل و گیاه و اسماء الله بر روی ۱۴ ستون استوار است ، هر یک از این ستونها با نام مقدس یکی از چهارده معصوم (ع) مزین گردیده است.
دیوارهای شبستان به تعداد ۱۱۰ عدد تابلو سنگ مرمرین و منحصر به فرد پوشش داده شده است،که هریک از آنها حاوی نقوش قرینه کاملا طبیعی ابر و باد است.
نورپردازی شبستان مسجد بصورت غیر مستقیم بوده و منابع نور از دید ناظر، مخفی می باشد.در چهار گوشه شبستان کتیبه های عمودی حاوی ۹۹ عدد اسماء الحسنی و کتیبه های مسین با آیات قرآنی مزین می باشد . در تزئینات داخلی سعی شده از بیشتر هنرهای اصیل ایرانی مانند گچ بری ، سنگ تراشی ، آئینه کاری، کاشیکاری ، قلم زنی و... استفاده گردد.
پوش زیرین گنبد رسمی، مشبک با روکش برنزی بوده و با ترکیب ۳۱۳ عدد چراغ سفید - به عدد اصحاب بدر و امام زمان(عج)- و یک عددچراغ سبز در مرکز آن ، به شکل هاله ای نورانی در مقابل فضای قدسی گنبد اصلی قرار گرفته است.
مسجد جزایری
محله بازار و پانزده خرداد یکی از محله‌های قدیمی تهران است که در آن مساجد تاریخی نیز به چشم می‌خورد. یکی از این مساجد، مسجد جزایری است که در انتهای بازار عباس‌آباد واقع شده است. نسب بسیاری از امام جماعت‌های این مسجد به نسل جزایری می‌رسد و از جمله آنها می‌توان به مرحوم آیت‌الله سید نصرالله جزایری، سید محسن جزایری، سید صدرالدین جزایری، سید محمد علی جزایری و اشاره کرد.
در این مسجد یک آبدارخانه، انبار، بالکن وسیع ۱۰۰ متری به چشم می‌خورد. پیشنهاد ما به شما این است، اگر گذرتان به بازار افتاد و در محله عباس‌آباد بودید، می‌توانید برای عبادت سری به مسجد جزایری بزنید.
مسجد حضرت ابراهیم خلیل(ع)
مسجدحضرت ابراهیم(ع) در محدوده خانه باغ قوام، یکی از سه مسجد موجود در محدوده خیابان سی تیر است. این مسجد در سال های پس از انقلاب اسلامی در پهنه شمال شرقی محوطه موزه آبگینه و سفالینه های ایران بنا شد. در مسجد از داخل موزه آبگینه مسدود شده بود درِ دیگر هم در تقاطع کوچه رستم جهاد و نوبهار ایجاد شد. زمین مسجد در واقع بخشی از محوطه شمالی باغ است که در دوران پهلوی دوم برای اجرای نمایش روباز اعم از نمایشی و عروسکی در نظر گرفته شده بود.
مسجد افضلیه
روبه روی بقعه بی بی زبیده در خیابان فداییان اسلام در شهرری مسجدی کوچک با گلدسته های زیبا و رنگ و لعاب مساجد تاریخی دارای معماری سنتی به چشم می‌خورد، که با وجوه اهمیت چندگانه جزئی از هویت، پیشینه و میراث فرهنگی محله ابن‌بابویه و شهرری محسوب می‌شود.
این مسجد از نوع پلان دو ایوانی با تزیینات کاشیکاری، تلفیق کاشی و آجر و کتیبه های کاشی است. اسم این مسجد برگرفته از نام بانی آن، یعنی مرحوم حاج علی اکبر افضلی است که در سال ۱۳۵۰ درگذشته و او را در یکی از حجره های جنوبی مسجد دفن کرده‌اند.
این مسجد زیبا از آثار معماری سنتی ایران، استاد حسین لرزاده است و دارای کتیبه های فراوانی در نمای داخلی صحن و نیز سردر ورودی است. ورودی در مسجد هم شیوه معماری پر از رسمی‌سازی، مقرنس، کاسه‌سازی و گره‌سازی استاد لرزاده خودنمایی می‌کند. فضای داخل مسجد هم از هنر او بی‌بهره نیست و درکاشی‌کاری‌ها و ساخت قسمت‌های مختلف بنا ظرایف استادانه‌ای به کار رفته است.
وجود آرامگاه خانوادگی و قرائت‌خانه استاد لرزاده هم بر اهمیت این مسجد افزوده است.
(پنج شنبه ۲ فروردین ۱۴۰۳)
۱۱:۳۲