حال و هوای عزاداری دهه سوم ماه صفر، حال و هوای تفکر و تعمق است

به گزارش خبرنگار پایگاه تخصصی مسجد، چگونگی عزاداری در دهه آخر ماه صفر و اختصاص این ایام به رسول اکرم(ص) از منظر یک واعظ و امام جماعت، دلیلی شد تا با حجت الاسلام محسن عبداللهی امام جماعت مسجد امام حسین(ع) به گفتگو بنشینیم و کیفیت و چگونگی منابر این ایام را از ایشان جویا شویم. آنچه در ادامه می آید متن گفتگوی خبرنگار پایگاه تخصصی مسجد با این استاد حوزه علمیه است.

پیامبر بر دل امت خود حکومت می‌کرد

خداوند در قرآن در سوره قلم در مورد پیامبر اسلام(ص) می فرماید: «وَ اِنَّکَ لعلی خُلُقٍ عَظیمٍ» ای پیامبر، همانا تو بر پایه اخلاقی بزرگ استوار هستی. پیامبری که تمام اوصاف مهربانی را در خود یکجا دارد. پیامبری که اسوه عفو و گذشت و بخشش است، بر دل‌های مردم خود حکومت می کرد. لذا اثرات رو حی و روانی منتج از این رفتار باعث پذیرفتن پیامبر می‌شد.

در توصیف چگونگی تشکیل حکومت و پذیرش آن از سوی اُمت پیامبر سخن بسیار است، اما آن چیزی که مشخص و واضح است، این است که مردم آن زمان با روحیات و رفتار منحصر به خودشان، بیشتر تحت تاثیر جود و مهربانی ایشان قرار می‌گرفتند و اخلاق پیامبر بر پذیرش مردم بسیار تاثیر داشت. از این رو می‌توان گفت که پیامبر بر دل امت خود حکومت می‌کرد.

ایشان با رأفت و مهربانی و فرهنگ مختص خود دلهای مردم را قرص و محکم می کرد و این باعث گرایش مردم به اسلام می‌شد. یکی از نتیجه هایِ اخلاق متواضعانه پیامبر(ص) این بود که مردم دوشادوش ایشان کمر به جهاد می‌بستند و از ایشان پیروی می‌کردند. هرچند که این فرمانبری دیری نپایید و بعد از مرگ ایشان و زمان حضرت امیرالمومنین(ع) مسائل به گونه‌ای رقم خورد که تفرقه بخشی از امت پیامبر(ص) را از هم پاشید. انشعاباتی که بعد از وفات ایشان بوجود آمد اثرات و برکات نهضت آن حضرت را کم کرد.

حال و هوای عزاداری در دهه سوم صفر حال و هوای تفکر و تعمق است

ملاک ثواب بردن از این دهه(دهه آخر صفر) صرافاً عزارداری نیست. عزاداری یک کار فرهنگی است. عزاداری‌ای ارزش دارد که بر مبنای معرفت باشد. عزاداری که پشتوانه آن فرهنگ و معرفت باشد مقبول است.

اگر در دهه اول محرم سخن از عزاداری است، منظور عزاداری با معرفت و تعمق است. البته چنانچه با معرفت انجام نگیرد به این معنا نیست که ارزش ندارد، ولی ارزشی که انسان ساز و مردم ساز باشد را ندارد. در دهه سوم ماه صفر فقط ملاک عزاداری نیست، بلکه ملاک تبلیغ و سوق دادن مردم به سوی رفتار و شخصیت پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) است.

ملاک عزاداری در این ایام، شناساندن شخصیت و معنویات رسول اکرم و امام حسن(ع) و امام رضا(ع) است. حال اگر مردم به شکل روزهای اول محرم نیز عزاداری کردند و اشکی ریختند که چه بهتر! ولی ملاک تفکر و تعمق است. از طرفی مردم در این روزها پس از دوماه عزاداری خسته می‌شوند، بسیاری از راهپیمایی اربعین برگشته‌اند. از طرفی وضعیت کنونی منطقه باعث ایجاد استرس و تشویش برای مردم شده است. متاسفانه حادثه دلخراش قطار و بمب گذاری و سایر اتفاقات امسال مزید بر علت شد.

دهه آخر صفر، دهه تبلیغ و تبیین احکام و اخلاقیات در اسلام است

اگر اعتقادات و اخلاقیات که بخش مهمی از دین اسلام را تشکیل می دهد را در اذهان و رفتار مردم زنده نگه داریم کار مهمی انجام داده ایم. عزاداری در این ایام بخشی از برنامه های تبلیغی است. این دهه بیشتر مختص تبلیغ و تبیین احکام و اخلاقیات در اسلام است.

کشتی امام حسین(ع) اسرع و اوسع است

تفاوت امام حسین با اهل بیت در نهضت ایشان است. به عنوان مثال نهضت پیامبر نهضت اخلاقی بود(«إنّی بعثتُ لاُتمَّم مَکَارِمَ الاَخلاقِ» من برانگیخته شدم تا اخلاق نیک را میان مردم تکمیل کنم.) لذا هرکسی مشتری اخلاقیات نیست. نهضت حضرت امیر المومنین(ع) نهضت عدل و داد و مبارزه با ظلم است، لذا هرکسی نیز مشتری عدل و داد نیست. نهضت امام حسن مجتبی(ع)، نهضت صبر و کرم بود، صبر در برابر دشمنان داخلی و خارجی. لذا آن هم طرفدار خاص خود را دارد.  نهضت امام سجاد(ع) بر مبنای اشک و دعا و توبه بود، که آن هم طرفداران خاص خود رادارد. نهضت امامان باقر و صادق(علیهماالسلام) نهضت علم و فرهنگ بود. لذا طرفداران این نهضت هم علما و افراد خاص است. اما نهضت امام حسین (ع) نهضتی است که نبض عواطف و احساسات بشریت را به تپش در می‌آورد. نه تنها شیعیان و مسلمان‌ها بلکه غیر مسلمان‌ها نیز با شنیدن داستان شهادت امام حسین(ع) اشکشان جاری می شود.

دگرگونی احساسات و عواطف، فرصت مناسبی است برای سوار شدن به کشتی نجات و رسیدن به ساحل سعادت

وقایع عاشورا اگر از روی کتاب نیز خوانده شود اشک را جاری می سازد، چه رسد به اینکه با حال و هوای روضه بیان شود. برای مردم از هر دین و مذهب و جنسیتی، چنانچه چگونگی شهادت امام حسین(ع)، فرزندان ایشان علی اصغر، علی اکبر و رقیه(علیهما السلام)  تعریف شود ناخودآگاه اشکشان جاری می‌شود. از این جهت است که می گویند کشتی امام حسین اسرع و اوسع است. چون همه مردم دارای احساسات و عواطف هستند از این جهت شنیدن وصف واقعه عاشورا برای همه دردناک است. از این رو می توان نحوه شهادت امام حسین(ع) و فرزندان و یاران ایشان را وجه تمایزی در چگونگی عزاداری امام حسین با سایر معصومین دانست.

دگرگونی در احساسات و عواطف فرصت مناسبی است برای سوار شدن به کشتی نجات و رسیدن به ساحل سعادت. نهضت سایر ائمه که بیان شد چنانچه در کنار عزاداری برای سالار شهیدان قرار گیرد، باعث تعمق و تفکر در نهضت حسینی می شود. آنگاه می توان گفت که گل بود و به سبزه نیز آراسته شد.

پیامبراسلام(ص) مردم را به سمت حسین(ع) سوق می‌دادند

تفاوت عزاداری در ایام دهه آخر صفر دلیل بر بی‌اعتنایی به این دهه نیست. بلکه خود پیامبراسلام(ص) نیز مردم را به سمت حسین(ع) سوق می‌دادند. ابی هارون نابینا روزی وارد منزل امام صادق(ع) شد. حضرت از ایشان خواستند تا روضه ای در وصف جد بزرگوارشان بخوانند، ایشان و اهل بیت مکرمشان با روضه ابی هارون به عزاداری پرداختند. این موضوع نشان از این است که اهل بیت(ع) مردم را به طرف امام حسین و مصائب ایشان سوق داده‌اند. 

دهه آخر صفر، وقت تعقل و تفکر در سیره امام حسین(ع) و پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) است. دهه بازگو کردن مسائل عقلی و تفکر در مورد این ماه بر مبنای قرآن است. حتی اگر یک قطره اشک ریخته شود ولی بر مبنای قرآن وعقلانیت باشد ارزش دارد و مهم است.

عملکرد نادرست بعضی از مسئولین سیاسی آفت تبلیغ شده است

یک روحانی برای جذب یا باید علم داشته باشد و یا زهد و تقوی و یا ثروتی که با کمک به نیازمندان و مساکین بتواند آن ها را جذب خویش نماید. اگر یک عالم علم داشته باشد از طریق علم خود می‌تواند جاذبه ایجاد کند و همچنین اگر علم او کم باشد ولی انسانی متقی باشد نیز می تواند مردم را جذب نماید. اگر ثروت داشته باشد و کمک به نیازمندان و امور خیریه انجام دهد نیز می تواند مردم را جذب نماید، در حالیکه اخلاق خوب مکمل همه این ها است. البته بسیاری از روحانیون از این مواهب برخورداند.

در مساله تبلیغ یک آفت بزرگ امروز برای جامعه وعاظ ایجاد ایجاد شده است و آن عملکرد نادرست بعضی از مسئولین سیاسی است. برخی از این فعالیت های نادرست متاسفانه باعث کم اثر شدن تبلیغ و فعالیت ها وجاذبه های روحانیت و صاحبان منبر شده است. این آسیب زحمات فراوان روحانیونی را که با خلوص کار می کنند را زیر سوال می برد. سابق بر این احترام به روحانیت به نوعه بود ولی اکنون به شخصه شده است.

سیاست‌های برخی از دولت مردان و تقابلی که با رهبری دارد و فشارهای اقتصادی وارد به مردم، در طول زمان اثرات سوئی بر روی تبلیغ و پذیرش مردم گذاشته است. تا بخواهد این فرهنگ ایجاد شود که همه را به یک چشم نبینند، زمان می برد.

مشکلات اقصادی دلیل مادی شدن برخی از وعاظ است

از منظر یک استاد حوزه می توانم بگویم که طلبه ها اکنون با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند. بسیاری از این طلبه ها مشکل مالی دارند و وقتی هم ازدواج می کنند این مشکل دوچندان می شود. بسیاری از آنها نمی توانند مثل سابق فعالیت های تبلیغی داشته باشند. اگر هم فعالیتی در راستای تبلیغ داشته باشند با تاثیر از مشکلات اقتصادی، رنگ و بوی مالی به خود می گیرد. این مساله نیز یکی از آسیب های تبلیغ در این دوره است.