پایگاه تخصصی مسجد، گروه بین الملل: همانطور که پیشتر در معرفی «مسجد کازان» روسیه اشاره شد، ورود اسلام به سرزمین روسیه، نخستین بار از سمت رود «ولگا» صورت گرفت و جمهوری های مسلمان امروز فدراسیون روسیه نیز عمدتا در حاشیه این رود واقع شده اند.
اما جالب است بدانیم با وجود سرکوب بی رحمانه حکومت شوروی علیه مسلمانان که عمدتا از دوران استالین به شکلی رسمی و همه جانبه شدت یافته و تا تقریبا تا زمان برژنف نیز به همان شدت و قوت ادامه داشت، مسلمانان نقش بسیار بزرگی در نجات شوروی از چنگ آلمان نازی در دوران جنگ جهانی دوم و در جریان جنگ با آلمان که آن را «جنگ کبیر میهنی» نیز می خوانند ایفا کردند.
لفظ جنگ کبیر میهنی (به روسی: Вели́кая Оте́чественная война́) در روسیه و جمهوریهای سابق شوروی برای توصیف دوره بین ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱ تا ۹ مهٔ ۱۹۴۵ در بسیاری از جبهه‌های شرقی نبرد جنگ جهانی دوم بین اتحاد شوروی و رایش آلمان و متحدان اش به کار می‌رود. این عنوان پس از سخنرانی رادیویی استالین خطاب به ملت اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی در تاریخ ۳ ژوئیه ۱۹۴۱ مرسوم گردید. در تمامی منابع رسمی شوروی سابق و همچنین منابع فدراسیون روسیه از این عنوان بجای جنگ جهانی دوم استفاده می‌شود.
یکی از اصلاحات مثبتی که پس از فروپاشی شوروی و شکل گیری فدراسیون روسیه در این کشور رخ داد، اعطای آزادی مذهبی به شهروندان این کشور بود. با این حساب مساجد، کلیسا ها و کنیسه ها که حدود 80 سال حکومت شوروی تعطیل شده بودند، بار دیگر بازگشایی و بازسازی شدند و مورد استفاده شهروندان روسیه قرار گرفتند.
«مسجد یادواره» مسکو اما از جمله مساجد شهر مسکو به حساب می آید که به نوعی سند افتخار مسلمانان میهن پرست این کشور به حساب می آید.
ساخت این مسجد که در منطقه پوکولانایا مسکو واقع شده، در سال 1995 به دستور دولت روسیه آفاز شد و دو سال بعد یعنی در سال 1997 مورد بهره برداری قرار گرفت. دولت روسیه مسجد یادواره را در راستای تشکر از جان فشانی های مسلمانان این کشور در جریان جنگ کبیر میهنی و به رسم ادای احترام به شهدای مسلمان روسیه بنا کرد.
در کتیبه نصب شده در داخل مسجد نوشته شده است:« به یاد سربازان کشته شده مسلمان در جنگ کبیر میهنی – پسران و دختران سرزمین مادری چند ملیتی ما، مسجد یادواره به ابتکار دلت روسیه و ریاست مذهبی مسلمانان اروپای مرکزی و روسیه ساخته شد».
مسجد یادواره همچنین دارای بخش هایی همچون حوزه علمیه، محل استقرار ائمه جماعات و کلاس های متعدد درس است که همگی در طبقه تحتانی شبستان مسجد واقع شده اند. این مسجد امروزه پذیرای بسیاری از مسلمانان مسکو و دیگر شهرهای روسیه است.
