به گزارش سرویس مسجدپژوه پایگاه تخصصی مسجد، متن پیش رو یادداشتی است از حسن شیخ حائری، کارشناس ارشد فرهنگ و رسانه که به مناسبت سالروز آغاز امامت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از نظر می‌گذرد؛
«چقدر به امام زمان خود می اندیشیم و آیا به معنای حقیقی، منتظر ایشان هستیم؟». این پرسش البته پرسشی کلیدی و بسیار مهم است؛ اما متاسفانه چندان مورد توجه عموم مردم نیست و شاید مناسبت هایی مانند نهم ربیع الاول یعنی سالروز آغاز امامت حضرت بقیت الله(عج)، فرصت مناسبی برای یادآوری و مرور مهم ترین راهکارهای ترویج فرهنگ انتظار موعود باشد.
بیایید بحث را با مرور بیانات ارزشمند رهبر حکیم انقلاب حفظه الله تعالی درباره مفهوم شگرف انتظار آغاز کنیم؛ معظم له در هجدهم تیرماه سال ۱۳۹۰ می فرمایند:
«انتظار از آن کلیدواژه های اصلی فهم دین و حرکت اساسی و عمومی و اجتماعی امت اسلامی به سمت اهداف والای اسلام است؛ انتظار یعنی ترقّب؛ یعنی مترصد یک حقیقتی که قطعی است، بودن ... این انتظار را بشریت نیاز دارد و امت اسلامی به طریق اولی نیاز دارد، این انتظار تکلیف بر دوش انسان می گذارد ... وقتی بناست که در دوران منتظَر، عدل باشد، حق باشد، توحید باشد، اخلاص باشد، عبودیت خدا باشد، ما که منتظِر هستیم باید خودمان را به این امور نزدیک کنیم ... یکی از خصوصیاتی که در حقیقت انتظار گنجانده شده است، این است که انسان به وضع موجود، به اندازه پیشرفتی که امروز دارد، قانع نباشد ... .»
همچنین بیانات دیگر ایشان در بیست و هفتم مرداد ماه ۱۳۸۷ نشان می دهد که معنای انتظار، انتظار حرکت است و نه انتظار سکون؛ به بیان دیگر، انتظار یک نوع کسب آمادگی است و این آمادگی را باید در وجود خودمان و در محیط پیرامون خودمان حفظ کنیم.
حضرت آقا در بیست و نهم شهریور ماه ۱۳۸۴ هم به مفهوم افضل اعمال بودن انتظار فرج اشاره کرده و می فرمایند:
«انتظار فرج را از این جهت افضل اعمال دانسته اند که انتظار، یک عمل است و بی عملی نیست؛ انتظار به معنی دست روی دست گذاشتن و منتظر بودن برای اینکه کاری انجام بشود، نیست؛ انتظار یک عمل و آماده سازی است، یک تقویت انگیزه در دل و درون است، یک نشاط و تحرک و پویایی در همه زمینه هاست ...»
اینگونه است که در کلام رهبری خبیر انقلاب، انتظار، یکی از پر برکت ترین حالات انسان است.
بدیهی است که این مفهوم عمیق و کلیدی، نیاز به فرهنگ سازی و توجه ویژه فردی و اجتماعی دارد تا بتوان ادعا کرد که انتظار به معنای حقیقی کلمه در فرهنگ عمومی جامعه، سریان و جریان دارد.
باید گفت فرهنگ سازی برای مفهوم انتظار، در دو بُعد فردی و اجتماعی قابل بررسی است که در زمینه فردی، وظایف و راهکارهای عمومی کردن فرهنگ انتظار در جامعه از سوی افراد و در زمینه اجتماعی، وظایف و راهکارهای عمومی کردن این فرهنگ در جامعه از سوی مسئولان مورد بررسی قرار می گیرد.
بُعد فردی:
شاید بتوان گفت مهم ترین وظیفه هر فرد در جامعه، شناخت و کسب معرفت بیشتر و روزافزون در زمینه امام عصر و مفهوم انتظار و تلاش برای شناساندن آن به سایر افراد جامعه است. بدیهی است اگر این کسب شناخت و معرفت، به فرهنگی عمومی و همگانی در جامعه تبدیل شود، بدون تردید آن جامعه خواهد توانست پله های ترقی، پیشرفت و توسعه را زودتر از تصور طی کند؛ به بیان دیگر اگر همه یا اکثر افراد جامعه، مطالعه و کسب معرفت و شناخت حقیقی از امام عصر را مانند خوردن و آشامیدن، جزو برنامه ها و ضروریات زندگی روزمره خود ببینند، بسیاری از منافع و ثمرات در پی آن شکوفا شده و به تحقق می رسد.
حال در نظر بگیرید اگر این شناخت و معرفت کسب شده، چهره به چهره و رو در رو از سوی پدر به فرزند، مادر به فرزند، معلم به دانش آموز، استاد به طلبه و دانشجو و یا واعظ به عموم مردم منتقل شود، آرام آرام این فضا خواهد توانست توجه به امام عصر را در فرهنگ عمومی مردم جا بیندازد و فرهنگ انتظار بیش از پیش شکوفا شود.
همچنین در کنار این کسب شناخت و معرفت روزافزون، به ما توصیه شده که مرتبا برای سلامتی و تعجیل فرج حضرت صاحب العصر و الزمان علیه السلام دعا کنیم. شاید در این باره، ذکر همین روایت تاثیرگذار از وجود مبارک حضرت مهدی علیه السلام کافی باشد که می فرمایند: "... روزی صد بار برای شما دعا می کنم ..." اکنون باید از خود بپرسیم که آیا ما روزی یک بار برای حضرتش دعا می کنیم!؟
مورد دیگر، عادت کردن به اهدای صدقه برای سلامتی حضرت و تعجیل در فرج و گشایش امر ایشان و یا اهدای ثواب امور خیر مانند تلاوت قرآن، زیارات و ... به سوی ایشان است که مکررا در متون دینی به این امر هم توصیه شده است.
بُعد اجتماعی:
اهمیت مفهوم عمیق انتظار ایجاب می کند که در کنار تلاش فردی برای گسترش این فرهنگ، مسئولان هم توجهی جدی و همه جانبه برای همه گیر کردن این مفهوم به خرج دهند تا فرهنگ عمومی انتظار در جامعه اسلامی و پس از آن در جامعه بین الملل نهادینه شود. این مهم البته نیاز به یک برنامه ریزی و نقشه راه جامع و در عین حال کاربردی دارد تا در افقی روشن و البته با توجه به امکانات و در کنار به صحنه آوردن همه ظرفیت ها، گام های لازم برای آن برداشته شود.
بدیهی است در این راستا، همه مسئولند و این انتظار اگرچه از متصدیانی مانند کانون ها یا نهاد های تاسیس شده در زمینه آموزش و پژوهش فرهنگ مهدویت، بیشتر است؛ اما باید اذعان کرد که برای ایجاد فرهنگ عمومی انتظار در سطح ملی و بین المللی، باید همه دست به دست هم دهند تا این مهم محقق شود و البته در این راستا، نهادهای تخصصی موجود باید اهمیت نقش حیاتی خود را در بسیج کردن همه امکانات و به ویژه در تهیه و تولید آثار مفید و همه فهم، درک کنند. همچنین انتظار می رود که انبوه معاونت های فرهنگی یا روابط عمومی ها در سازمان ها و نهادهای مختلف خصوصی، عمومی و دولتی، ضمن برقراری ارتباط با نهادهای سیاستگذار و فعال در این بخش، نقش مهم خود در ایجاد فرهنگ عمومی انتظار را فراموش نکنند.
اکنون و در پایان این بحث، می توانیم برخی راهکارهای مهم در زمینه تبدیل مفهوم انتظار به یک فرهنگ عمومی را برشمریم:
یک. اگر هر یک از والدین در خانواده، خود را موظف بداند که در هر ماه یا هر سه ماه، یا هر شش ماه و یا حداقل سالی یک بار، اثری درباره حضرت ولی عصر مطالعه کند و چکیده آن را برای سایر افراد خانواده بازگو کند، گامی بسیار مهم و شاید مهم ترین گام، در ایجاد فرهنگ عمومی انتظار برداشته خواهد شد. همچنین شایسته است که والدین، اهمیت دعای روزانه برای امام عصر به ویژه در قنوت نمازها و یا در تعقیبات نمازها را به فرزندان آموزش دهند و گوشزد کنند و البته خود، اولین عامل به آن باشند تا با تکرار آن، فرهنگ عمومی خواندن دسته جمعی دعای فرج در تعقیبات نمازها و در همه مساجد ایجاد شود.
دو. اگر آموزش و پرورش، با استفاده از داستان ها، حکایات جذاب و استفاده از برترین تکنیک های هنر مکتوب وتصویری، مفهوم انتظار را به شکل مستقیم و غیر ستقیم در بخش های مختلف کتاب های درسی جای دهد و مهم ترین شبهات موجود برای نسل نوجوان را پاسخ دهد و البته معلمان عزیز نیز در این زمینه آموزش های لازم را ببینند، گامی دیگر به فرهنگ سازی مفهوم انتظار نزدیک شده ایم؛ همچنین اگر یکی از موضوعات ثابت در نگارش انشا در مدارس و یا حتی در امتحانات، در مورد مفهوم انتظار و وظایف شیعه در زمان انتظار باشد، هم باعث خواهد شد تا مهم ترین نکات و ایده های موجود در ذهن دانش آموزان در این زمینه متجلی شود و هم بر اساس آن، مسئولان برنامه ریزی های دقیق تری داشته باشند.
سه. اگر دوره های کاربردی تخصصی کوتاه مدت در سرفصل های درسی همه طلاب و دانشجویان در زمینه راهکارهای ترویج فرهنگ مهدویت و ایجاد فرهنگ عمومی انتظار دیده شود، گامی دیگر برای خروج فرهنگ مهدویت از مظلومیت برداشته می شود.
چهار. اگر رسانه ها بتوانند با استفاده از منابع دست اول، پوششی مستمر در زمینه فرهنگ سازی مهدویت انجام دهند، یکی از مهم ترین گام ها برداشته شده است. در این راستا، اگر اهالی رسانه و خبرنگاران حداقل یکی از تولیدات رسانه ای خود در هر ماه را به مفهوم مهدویت و انتظار اختصاص دهند؛ اگر مطبوعات نوشتاری ستونی دائمی در این زمینه داشته باشند و اگر هر یک از شبکه های صداوسیما حداقل روزی پنج دقیقه از وقت خود را در بهترین زمان ممکن به معرفی آثار فاخر در این زمینه یا بیان حکایتی آموزنده یا پاسخ به شبهات یا ... اختصاص دهد و البته در روزهای جمعه و مناسبت هایی مانند نیمه شعبان یا نهم ربیع الاول، برنامه هایی جذاب و نوآورانه تولید کنند، به فرهنگ سازی مفهوم انتظار بسیار نزدیک خواهیم شد.
پنج. اگر همگان بتوانند از ظرفیت مناسبت هایی مانند روزهای جمعه، نیمه شعبان و نهم ربیع الاول، بهترین بهره را ببرند، فرهنگ عمومی انتظار در جامعه طنین انداز خواهد شد؛ به طور مثال اگر می خواهیم به کودکان، نوجوانان و یا حتی جوانان، عیدی یا هدیه ای بدهیم، می توان آن را به روزهای جمعه یا نیمه شعبان موکول و با بیان نکته ای از زندگی امام عصر، کام آنان را شیرین کنیم؛ همچنین اطعام نیمه شعبان و یا احیای شب نیمه شعبان، قطعا در فرهنگ سازی مفهوم مهدویت نقش مهم دارد. در عین حال واعظان و سخنرانان می توانند از ظرفیت روزهای جمعه در بیان مهم ترین و کاربردی ترین مطالب درباره حضرت ولی عصر علیه السلام بهره گیرند.
کوتاه سخن آنکه، فرهنگ سازی مفهوم انتظار و مهدویت، چیزی جز این نیست که هر فرد از افراد جامعه، در اندیشه و عمل خود، وظیفه اش را بشناسد و البته به آن پایبند باشد.
پایان پیام/