به گزارش سرویس مسجدخبر پایگاه تخصصی مسجد؛ نشست «چرایی و چیستی مدارس مسجدمحور»، روز یکشنبه، ۱۷ اردیبهشت در سالن اجتماعات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش برگزار شد.
حسینعلی دیلم، دبیر ستاد مدارس مسجدمحور در این نشست بیان کرد: مدارس مساجدمحور می‌تواند الگویی برای خانواده‌ها باشد و با اشتراک‌گذاری تجربیات در این مدارس می‌توان به هم‌افزایی رسید. وقتی قرار است یک جریان مسئله‌محور داشته باشیم باید حل آن مسئله را هم ببینیم. خانواده‌ای که فرزند خود را از مدارس عادی خارج کرده و به مدارس مسجدمحور آورده، حتماً انگیزه و دغدغه‌ای داشته است که باید به این دغدغه پاسخ داده شود.
وی ادامه داد: در مدارس مسجدمحور در رابطه با مطالب آموزشی از محتوا تا اجرا تفاوت وجود دارد و نگاه به تعلیم و تربیت در این مدارس به جای سازمانی به صورت نهادی است. تعلیم و تربیت سازمانی را در غرب مشاهده کردیم و غرب در پی انقلاب صنعتی این نوع تعلیم و تربیت سازمانی را ایجاد کرد. ویژگی‌های این نوع تعلیم و تربیت، این است که باید اقتضائات سازمانی و چهارچوب‌های آن رعایت شود.
دیلم افزود: در کشور آموزش‌ها به صورت متحدالشکل است اما در مدارس مسجدمحور به دلیل تعلیم و تربیت نهادی الگوها به یک شکل نیست و بر اساس وضعیت هر دانش‌آموز تصمیم گرفته می‌شود و روش‌ها متنوع است. یکی از دلایل رشد مدارس مسجدمحور در این زمان کوتاه همین تنوع در روش‌های آموزشی است.
وی اظهار کرد: نگاه حاکمیتی و سازمانی وقتی به دنبال اصلاح و تغییر است، باید روندها و سلسله مراتب را طی کند و طی شدن روندها، اصولاً زمان‌بر است. طولانی بودن زمان اصلاح و تغییر مدارس برای مردم عادی مطلوب نیست. آن‌ها خروجی مدرسه را می‌بینند و با توجه به ضعف‌ها و مسائلی که وجود دارد، از این بابت ناراحت هستند.
دیلم در پایان تأکید کرد: مدارس مسجدمحور جایی است که همه افراد با انواع نگرش‌ها حضور دارند و اینکه گفته می‌شود فضای ایزوله است، تصور اشتباهی است.
رویکردی مسجدی مدارس مسجد محور
محمدهادی کرباسچی، معلم مدرسه مسجدمحور در این نشست بیان کرد: تفاوت‌های جدی و مبنایی مدارس مساجدمحور با مدارس عادی این است از منظر مکان و فضا متفاوت است و رویکردها به صورت مسجدی است. امکانات این مدارس تفاوت بعدی است که می‌توان ذکر کرد. در حقیقت امکانات خاصی در مدارس مسجدمحور وجود ندارد و ترجیح داده می‌شود تا بیشتر امکاناتی که یک مدرسه نیاز دارد را با استفاده وسائل فضای عمومی جبران کنیم. دیدگاه ما نسبت به استفاده از عمومی صرفاً کاهش هزینه‌ها نیست بلکه شکستن انحصارگرایی و ایجاد حس اجتماعی بودن است.
وی ادامه داد: بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش شش ساحت رشدی دارد و آموزش و پرورش صرفاً به رشد علمی می‌پردازد ولی در مدارس مسجدمحور ادعا داریم که به همه حوزه‌های شش‌گانه می‌پردازیم. ما چهارگونه برنامه کلاس‌های نظری و عملی داریم؛ در کلاس‌های نظری به آموزش خواندن، نوشتن، قرآن، اعتقادات و... می‌پردازیم. در گونه دوم به فعالیت‌های پیشه‌ای پرداخته می‌شود و پیشه به معنای کار واقعی مسئولانه است و هرکاری که یک فرد انجام می‌دهد را پیشه می‌نامیم. طیف متنوعی از پیشه‌ها در این مدارس وجود دارد و آموزش داده می‌شود و مبانی فقهی و اعتقادی بسیاری در رابطه با پیشه وجود دارد که به همین علت به این موضوع پرداختیم. سومین‌گونه، بخش اردوها است که به دو قسم اردوی شناختی و اردوی دیپلماتیک تقسیم می‌شود و چهارمین گونه به ورزش مربوط می‌شود و ورزش‌هایی مانند تیراندازی، شنا، سوارکاری و... آموزش داده می‌شود.
فقدان ساختار نظاممند در مدارس مسجدمحور
حجت‌الاسلام علیرضا صادق زاده، مدرس دانشگاه تربیت معلم در این نشست بیان کرد: مطالبی که در رابطه با مدارس مسجدمحور گفته می‌شود بیشتر بر اساس تجربیات شخصی است و این نوع مدارس ساختار، قاعده، نظام و چهارچوب مشخصی ندارند. باید گزارشی از مدارس مسجدمحور که ادعای موفقیت دارند، تهیه شود تا بتوان این نوع مدارس را ارزیابی کرد. در این رابطه پژوهشی وجود ندارد و نیازمندیم تا پژوهش‌هایی در این رابطه انجام شود.
وی ادامه داد: قطعاً مدرسه می‌تواند با مسجد تعامل داشته باشد و در نظام‌های دینی مسجد به عنوان نهاد اجتماعی از نوع تربیتی معرفی می‌شود اما مسئله این است که باید فلسفه وجودی و ماهیت مدرسه‌ای که مسجدمحور است را تعریف کرد. آیا با توجه به اقتضائات مسجد می‌توان مسجد را به مدرسه تبدیل کرد؟ چهارچوبی که در مدرسه باید رعایت شود، مشخص است و مسجد نیز قواعد خود دارد که از نظر فقهی و اعتقادی باید آن‌ها رعایت شود. اینکه نظام مدرسه‌ای به نام مدرسه مسجدمحور راه بیاندازیم، ابهامات بسیاری وجود دارد.
حجت‌الاسلام صادق‌زاده اظهار کرد: مدرسه باید به صورت عمومی باشد و همه افراد و اقشار در آن حضور پیدا کنند و تا تعاملات اجتماعی رخ دهد اما مسجد مکانی است که فقط افراد خاص با نگرش‌های خاص حضور پیدا می‌کنند. مدرسه یک نهاد اجتماعی و رسمی است. اینکه صرفاً گفته شود مدارس دولتی سازمانی هستند نمی‌توان از نهاد اجتماعی بودن آن کاست. باید مشخص شود که در مدارس مسجدمحور چه چیزی بیان خواهد شد و قرار است چه کاری انجام بگیرد و به صورت نظاممند باشد.
مجزا بودن قواعد مدرسه و مسجد
محمد حسنی، کارشناس فلسفه تعلیم و تربیت در این نشست گفت: باید رابطه مدرسه و مسجد تبیین شود. در صحبت‌هایی که از سوی کارشناسان بیان شد، مشخص نیست در مسجد چه رویکردی وجود دارد که می‌تواند در دوران معاصر تبدیل به مدرسه شود. در صدر اسلام، مساجد با هدف عبادت، حفظ و نوشتن قرآن شکل گرفت اما رفته‌رفته موضوع نوشتن و حفظ قرآن نیز از مسجد خارج شد و مکتب‌خانه‌ها و مدارس جدای از مسجد و در کنار مسجد شکل گرفت. زیرا مسجد قوانین و شرایط خاص خود را لازم داشت و مدارس نیز شرایط مخصوص به خود را دارد.
وی ادامه داد: حتی حوزه‌های علمیه نیز درون مساجد نیست زیرا کارکرد مدارس عالی درون مسجد جوابگو نبود. مسجد مکانی برای عبادت است و نیاز به آرامش دارد اما مدرسه، مکانی برای آموزش است و قواعد خاص خود را دارد. به لحاظ توجیهی نیز معلوم نیست که چرا بعد از گذشته هزار سال باید باز گردیم به سمت مسجد و آموزش‌ها را در مسجد پی بگیریم. امروز در مدارس مشکلات زیادی وجود دارد اما این اتفاق دلیلی برای حرکت به سمت ایجاد مدرسه در مساجد نیست.
حسنی افزود: مدرسه، مقوّم جمهوریت نظام است و کارکردهای ملی و حساس دارد اما مشخص نیست که مدرسه مسجدمحور چه قدر در خدمت مقوّم‌سازی جمهوریت کشور است. نکته دیگر اینکه در تعاریف مدارس مسجدمحور بین ساختار و روش خلط وجود دارد و نگاه سازمانی و نهادی اشتباه است زیرا نهاد برای ارضای یک نیاز شکل می‌گیرد. مدرسه یک نهاد است که سازمان هم دارد. کارکرد مدرسه تولید شهروند است اما باید مشخص شود که مدارس مسجدمحور چه کاربردی خواهند داشت.
انتهای پیام/