به گزارش پایگاه تخصصی مسجد؛ حجتالاسلام «اسماعیل معصومی قلعهرودخانی» امام جماعت «مسجد حضرت ابوالفضل(علیهالسلام)» در سه راه آذری معتقد است: بسیاری از مساجد و امامان جماعت موفق از ایدهها و ظرفیتهای بیرون از مسجد، در درون مسجد بهره میبرند. آنها سعی میکنند، افراد صاحب فکر و ایده را جذب کنند. او معتقد است: باید این ظرفیت در امام جماعت ایجاد شود که افراد صاحب ایده بتوانند نظرات خود را در مسجد بیان و اجرایی کنند.
در ادامه، نظرات حجتالاسلام معصومی قلعهرودخانی را پیرامون «جهاد تبیین» و همچنین تجربهاش درباره ارتباط با جوانان را میخوانید.
به نظر شما یک امام جماعت موفق چه کسی است؟
طبق فرمایش پیامبر اسلام(صلیاللهعلیهوآله وسلم)؛ «أَمَرَنی رَبّی بِمُداراةِ النّاسِ کما أَمَرَنی بِأَداءِ الفَرائِضِ»؛ خداوند مرا به مدارا با مردم امر نموده، همانطور که مرا به واجبات امر نموده است.
تفاوت پذیرش مسئولیت در مسجد با سایر مکانها این است که؛ در مسجد هر شخصی با هر ایده و سلیقهای، با اراده خودش برای عبادت حاضر میشود. اما در جاهای دیگر اینطور نیست. کسانی که به مسجد میآیند، گرایشهای سیاسی، خلقیات و فرهنگهای متفاوتی دارند. لذا امام جماعت باید در وهله اول، راه «مدارا» را پیش بگیرد.
من معتقد هستم؛ اگر شاکله نتواند شکل بگیرد، محتوا درست نخواهد شد. اگر امام جماعت، هرچند انسان عالمی هم باشد، نتواند با مردم مدارا کند، قطعاً موفق نمیشود. شاکله و ظرف که درست شدند، سپس، امام جماعت باید علمیت و اخلاق را که همان سجایای اخلاقی است، را به کار بگیرد تا بتواند کار خود را به نحو احسن ادامه دهد.
منظور من از «مدارا» شناخت و اطلاع از روابط و فرهنگها و طرز برخورد با اقشار مختلف جامعه است. یکی از ابعاد مهم «مدارا» حفظ رابطه با جوانان است. امام جماعت باید بداند با نوجوان و جوان چگونه ارتباط برقرار کند و چگونه این ارتباط را حفظ نماید. در واقع یکی از مهمترین کارهای یک امام جماعت در محله، دوستی و ارتباط با جوانان در خارج از مسجد است. من تجربه تدریس در دانشگاه را دارم. همچنین غیر از دانشگاه کار آموزشی هم انجام دادهام. سعی من بر این است که تجربهای که از ارتباط با جوانان در این محیط ها آموخته ام را در مسجد به کار بگیرم. این تجربه به من ثابت کرده که؛ شنیدن صدای جوانان و نظرات آنها، هم در مدیریت مسجد و هم در حضور آنها در مسجد بسیار کارساز خواهد بود.
همین تجربه به من میگوید؛ امام جماعت باید نگاهی فراتر از مسجد در ارتباطات خود داشته باشد. چه بسا جوانانی در مدارس و دانشگاهها که صاحب تفکر و ایدههای سازندهای هستند که در مسجد هم عملی میشوند و باعث پیشرفت مسجد و رسیدن به اهداف آن میشوند. لذا باید این ظرفیت در مسجد و امام جماعت وجود داشته باشد که بتواند حرف آنها و نظراتشان را بشنود و آنها هم این ظرفیت را در امام جماعت ببینند، تا ایدهها و نظرات سازنده خود را به مسجد بیاورند.
بسیاری از مساجد و امامان جماعت موفق از ایدهها و ظرفیتهای بیرون از مسجد، در درون مسجد بهره میبرند. آنها سعی میکنند، افراد صاحب فکر و ایده را جذب کنند.
همچنین، در ارتباط با بزرگترها و افراد سن بالاتر، باید صبوری و مدارای بیشتری داشت. بعضاً آنها پذیرایی افکار جوانترها نیستند. این هنر امام جماعت است که در این بین هم از تجربه بزرگترها بهره ببرد و هم از دیدگاه و افکار نویِ جوانها استفاده کند و این امر مدارای امام جماعت را میطلبد. علمیت و افزایش علم، اخلاق و رشد سجایای اخلاقی، در کنار مدارا کردن باعث میشود یک مسجد و یک امام جماعت به موفقیت برسند.
من همواره معتقدم امامان جماعت نباید به لحاظ مالی کاملاً به مسجد وابسته باشند. نه اینکه هیچ دریافتیای از مسجد نداشته باشند. بلکه طوری باشد که این وابستگی بر مدیریت امام جماعت در مسجد تاثیر نداشته باشد. در واقع با این کار امام جماعت تصمیمگیرنده خواهد بود و در مسجد نظارت مستقیم خواهد داشت.
من بر این باورم که ؛ آنچه از دست امام جماعت بر میآید، باید برای مردم انجام دهد. اگر میتواند و علمش را دارد در مسائل اجتماعی، خانوادگی، حقوقی و یا زمینههایی که خودش تشخیص میدهد، به اهالی مشاوره دهد. من به دلیل آشنایی به مسائل حقوقی معمولاً کار اهالی را در این زمینه راه میاندازم.
از فعالیتهای مسجد حضرت ابوالفضل(علیهالسلام)بگویید.
مسجد حضرت ابوالفضل(علیهالسلام) در یک محلهی مسکونی قرار گرفته، ولی یک مسجدی طایفهای نیست. اعضای هیئت امنای مسجد ما از همه قومیتها و اقشار جامعه هستند. من در آن مسجد ایده و نظرات همه را میشنوم. از بسیج و هیئت امناء تا نمازگزاران، نظراتشان را بیان میکنند. همچنین فرصت انجام کار و کسب تجربه را به جوانترها میدهم.
سعی کردم در مسجد به جوانان و نوجوانان «مداحی» و «دعا خواندن» را آموزش دهم. در مراسمات عزاداری که معمولاً در آن محله با زنجیرزنی همراه است، پیش قدم میشوم و وقتی یک مداح جوان شروع به خواندن میکند، اولین کسی هستم که زنجیرزنی را آغاز میکنم. من در مراسماتی که دعوت میشوم، علاوه بر سخنرانی، مداحی هم انجام میدهم.
در هفته سه جلسه کلاسهای «آموزش قرآن» داریم. سه کلاس دو ساعته در دو سطح نوجوانان و جوانان در سه روز هفته برگزار میشوند. کلاس اولی را بسیج مسجد برگزار میکند. این کلاسها در در زمینه «تجوید» و «روانخوانی» هستند و در ادامهی کلاسهای صوت و لحن استاد «زکی پور» هستند که سه سال پی در پی هر هفته در زمینه صوت و لحن در مسجد ما کلاس برگزار میشد. همچنین کلاس «اخلاق» و «دعا خوانی» را به صورت هفتگی برگزار میکنیم که تدریس آنها نیز بر عهده من است.
به نظر شما «جهاد تبیین» در مسجد باید چگونه باشد؟
«جهاد تبیین» در مسجد ابعاد گستردهای دارد. «جهاد تبیین» یک جنگ سیاسی و بین جناحی نیست که به بیان نقاط ضعف و قدرت جناح و یا حزب سیاسیِ خاصی ختم شود.
وقتی یک سخنران میخواهد درباره انقلاب اسلامی روشنگری و تبیین کند، باید برایش زمینهسازی انجام دهد. مقایسه کند، از پیشرفتها بگوید و سپس آسیبها را بیان نماید. بیان آسیبها به تنهایی، خود یک شکست در این جهاد محسوب میشود. ولی شناخت آنها گام مهمی در «جهاد تبیین» است.
همچنین اگر قرار است روشنگری سیاسی انجام شود، بایستی مسائل سیاسی، به دور از سیاست زدگی، تبیین شوند. به هرحال در مسجد از همه طیفهای سیاسی حضور دارند.
من امسال در دهه اول محرم، در سخنرانیها با تأسی از رفتار سیاسی امام حسین(علیه السلام) درباره مسائل روز و ارتباط آنها با آنچه در زمان امام حسین(علیه السلام) اتفاق افتاد صحبت کردم. اینکه ایشان در زمانهی خود چگونه روشنگری کردند، محور سخنرانیِ آن شبها بود. همچنین سعی کردم، آسیبهایی که هم اکنون جریان انقلاب را تهدید میکند را بیان کنم. معتقدم هر جایی که ما آسیبها را نشناختیم، دشمن از آنجا وارد شده است.
البته این موضوع منحصر به تاریخ خاصی نیست. چه در صدر اسلام و چه اکنون، بیان موفقیتها و شناختِ نقاط ضعف از ارکان اصلی «جهاد تبیین» محسوب میشوند. من همواره به طلبهها توصیه میکنم قبل از اینکه بخواهند اخبار روز را برای مردم بیان کنند، آن را از جهات مختلف تحلیل نمایند. نگاه یک طلبه به مسائل روز نباید نگاهی بسته و همراه با یکجانبهنگری باشد. نگاه اصلی ما باید تبیین جریان انقلاب اسلامی، بیان دستاوردها و آسیبهایی که آن را تهدید میکند، باشد.
به عنوان مثال؛ در رابطه با ماهواره، آسیبهایی وجود دارد که بیانش برای جوانان تازگی دارد. اینکه برنامهسازان شبکههای ماهوارهای چگونه فرهنگ ما را تضعیف میکنند و ایدههای ما را به نام خود ثبت میکنند، از آسیبهایی است که ماهواره به همراه دارد، ولی کمتر از آنها یاد شده است.
یکی از بزرگترین ضعفها در جریانِ روشنگری، بیان اخبار بدون تحلیلِ بیطرفانه است. اگر قرار است روشنگری در مسجد صورت بگیرد، باید محورش اسلام، ولایت فقیه، جریان انقلاب، آرمانها و دستاوردهای آن باشد. نه افراد و جناح های سیاسی که روزی میآیند و روزی دیگر میروند. گاهی اوقات اخباری به عنوان تبیین گفته میشوند که چندی بعد تکذیب میشوند. باید در بیان مسائل و اتفاقات روز دقت داشت که بتوان به هدف اصلی جهاد تبیین که جوانان هستند، رسید. بعضی اوقات تحلیلهای ما برای جوانان سطحی است. در حالی که خود او فهم بهتری از مسائل دارد. به همین دلیل مطالعه و تحلیل مسائل، از ملزومات «جهاد تبیین» است.