به گزارش سرویس مسجدخبر پایگاه تخصصی مسجد، تحقق نهضت بازگشت به مسجد به‌عنوان پیشانی‌بند فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت مردمیِ آیت‌الله رئیسی، نیازمند سازوکار و عزم و اراده‌ای ویژه است، مسئله‌ای که ابعاد آن را در گفتگو با آیت‌الله «محمدباقر تحریری»، تولیت حوزه علمیه مروی و استاد برجسته اخلاق به بحث و بررسی گذاشته‌ایم و در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود:
حفظ و تقویت کارکردهای مسجد در قالب نهضت بازگشت به مسجد در شرایط کنونی جامعه، چه ضرورت و اهمیتی دارد؟
مرکزیت مسجد در نظام اسلامی هم به‌جهت بیان معارف دین و هم تحقق اجتماعات دینی، مسئله‌ای محوری است، چراکه این دو زمینه‌ساز تربیت افراد و تحقق جامعه دینی به عنوان ارکان حکومت دینی هستند.
از ابتدای اعلان اسلام، ندای توحید از کنار مسجدالحرام ابلاغ شد و از همان‌جا با اقامه نماز توسط پیامبر(ص)، امیرالمومنین(ع) و حضرت خدیجه(س) مشخص شد مسجد هم محل ابلاغ ندای اسلام است و هم مظهریت خضوع و خشوع در برابر خداوند و دین الهی.
این روند بعد از هجرت پیامبر(ص)، نیز ادامه یافت و با تاسیس مسجدالنبی(ص) همه امور مسلمین در مسجد اداره شد، پس از آن نیز، مسجد در همه ادوار تاریخ اسلام، پایگاهی برای تبلیغ و تعلیم و تربیت بوده است اما شدت و دامنه این تاثیر در تاریخ فراز و فرودهایی داشته است؛ زمانی که حکّام ظلم بر جامعه دینی غلبه داشتند و رهبران الهی را از جامعه دور می کردند، این خاصیت کمتر بروز و ظهور داشت، و هر جا مسجد با فداکاری علمای دین مجال نقش‌آفرینی پیدا می کرد، رشدی بی‌مثال داشت. چنان‌که انقلاب اسلامی ایران نیز به فرموده امام خمینی(ره)، در مساجد پایه‌گذاری شد و مساجد محور روشنگری و تبلیغ علیه رژیم طاغوت بودند؛ بعد از پیروزی انقلاب این نقش پررنگ‌تر شد و بساط تعلیم و تربیت و تبلیغ در مساجد رونق گرفت چنان‌که در دفاع مقدس، مساجد پشتوانه محکم جبهه‌ها در ابعاد مختلف بودند.
چرا این نقش به حاشیه و انزوا رفت تا جایی که امروز نیازمند نهضت بازگشت به مسجد هستیم؟
این نقش به مرور زمان مورد غفلت واقع شد چراکه دولت ها بعضاً توجه‌شان بیشتر بر مسائل اقتصادی و سیاسی متمرکز بود تا امور فرهنگی و دینی! اما ... در دولت مردمی و انقلابیِ آیت‌الله رئیسی بارقه‌هایی از حرکت بر مدار مسجد هم در قول و هم در فعل دولتمردان وجود دارد و سعی بر تبعیت از اهداف بلند انقلاب و ولایت فقیه در این عرصه است. در کنار اینها حتما باید به تعلیم و تربیت در مساجد بپردازیم عالمان ما باید با همه وجود در هر منصب نسبت به مسجد احساس مسئولیت کنند و این پایگاه را با حضور مستمر و روحیه ایثار و جهاد، تقویت کرده و از دست ندهند.
برای آنکه تعلیم و تربیت در فضای مسجد انجام و در نوجوانان و جوانان نهادینه شود، چه سازوکاری را باید در اجرا کرد؟
تبلیغ و تبیین در فضای مسجد باید جاذبه داشته باشد و بتواند روحیه کمال‌خواه جوانان را با بیان هنرمندانه دین پاسخ دهد، این راهی است که جوانان را مقابل شبهات واهی دشمن، واکسینه می کند؛ دشمن از رسانه و فضای مجازی سوءاستفاده بسیار دارد باید در مقابل این جریان، تمایلات نسل جوان را بشناسیم و آن را به مسیر معنوی سوق دهیم.
در دوران شیوع کرونا و تعطیلی بسیاری از فعالیت‌های مسجدی به دلیل محدودیت‌های کرونایی، رابطه برخی گروه‌ها با مسجد به این بهانه قدری ضعیف شد و دشمن هم در فضای مجازی مستمر توطئه هایش را پیش برده و چشم طعم داشت و در تلاش بود با بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها، ورودی عمیق در خیزش این طیف آینده ساز کند اما با بصیرت مردم با پیروی از رهنمود های حکیمانه و دلسوزانه‌ی رهبر فرزانه خود و در صحنه بودن مردم و عنایت الهی، این توطئه ها خنثی شد البته این کفایت نمی کند باید روشنگری‌ها با جهاد تبیین و در فضای مسجد ادامه بیابد!
جریان های مناسبتی که نوعا تیپ جوان با فطرت الهی در آن شرکت می کنند باید توسط عالمان بصیر و آگاه، دامنه‌دار و تعمیق شود.
اگر تعلیم و تربیت نوجوانان و جوانان را در مسجد دنبال و معنویت و بصیرت مسجدی را در آنها نهادینه کنیم، چه مصونیت هایی در آنها ایجاد می شود؟
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی برخی عالمانِ دلسوز و دغدغه‌مندِ اسلام ناب، با صرف اوقات مختلف در مساجد، جوانان را همراه نهضت امام خمینی(ره) کردند و آنها را از مراکز فساد بیرون کشیدند اما بسیاری از این چهره‌ها را دشمنان و منافقان کوردل در اوایل انقلاب از ما گرفتند، هرچند مسیرشان بدون رهرو نماند.
با تجربه موفق قبل از انقلاب و مشاهده نتیجه کار روحانیت دلسوز که خود را وقف تعلیم و تربیت جوانان کرده و در ابعاد مختلف زندگی جوانان اعم از اشتغال، تحصیل، ازدواج و فرزندآوری و ... منشا اثر و ذی‌نفوذ بودند، امروز هم نیاز است به شیوه آن علما و روحانیون مبارز و انقلابی در تربیت مسجدی نوجوانان و جوانان ورود کنیم و به طرح قواعد و احکام بسنده نکنیم، در این مسیر باید هم به رشد درک جوانان توجه داشت و هم تقاضاها و تمایلات آنان را در نظر گرفت اگر مسجد اینچنین باشد روحیه تعاون و همبستگی و همدلی بین مسجدی‌ها که جوانان از مهمترین آنها هستند، ایجاد می شود.
همانطور که در اوایل انقلاب، جوانان عهده‌دار کمیته‌ها و در خنثی‌سازی نقشه های ضدانقلاب در محلات نقش‌آفرین بودند امروز هم باید چنین باشد به‌ویژه آنکه واگذاری مسئولیت به جوانان، سیره اهل بیت(ع) است.
نهضت بازگشت به مسجد را باید قدر بدانیم، مساجد باید پل ارتباطی بین دولت و دولتمردان و مردم باشند، عالِمان و روحانیت در مساجد بلندگوی خواسته های مردم به دولت و تبیین‌گر اقدامات مفید و موثر دولت برای مردم باشند. معنویت فضای مسجد روحیه مردم را برای مقابله با مشکلات تقویت می کند.
مقام معظم رهبری بر باز بودن درهای مسجد و برقراری خانه‌های خدا تاکید دارند، این مهم چه الزاماتی دارد و چه برکاتی را شامل حال جامعه دینی می‌کند؟ نهضت بازگشت به مسجد در این باره چه تاثیری دارد؟
این مسئله نیازمند تامین زیرساخت هایی همچون تولیت و نظارت و مدیریت است، برای باز بودن درب مساجد باید برنامه‌ریزی کرد، باید این برقراری و باز بودن تحت نظامی خاص باشد؛ امور مساجد در این باره باید تقویت و فعال‌تر شود، رکن اصلی مسجد روحانی و پس از آن مردم و جوانان هستند، امام جماعت باید آماده حضور در مسجد باشد البته زمینه های این حضور هم فراهم شود تا روحانیون، امامت جماعت را کار اصلی خود بدانند و مشاغلی همچون تدریس در حوزه و دانشگاه را اولویت بعدی قرار دهند جلسات درس و بحث را در مساجد برگزار کنند چون اینها مایه زنده بودن مسجد است.
فقط باز بودن در مسجد، اصل نیست باید جنبه های مختلف بررسی و متولیان امر وارد شوند، باید برنامه های جامع تعریف شود؛ تامین محتوای فکری، منابع هزینه‌کردها و ... به برقراری مسجد کمک می کند.
ارتباط تنگانگ مساجد با حوزه های علمیه نیز به برقراری مسجد کمک می کند حوزه ها نیز باید برنامه داشته باشند آنگاه است که نهضت بازگشت به مسجد محقق می شود؛ مردم ما تاکنون همیشه چشم به آسمان و دست گره‌گشای اهل بیت(ع) داشته‌اند ما هم همواره باید روحیه توکل و توسل را حفظ کنیم و هم مسئولیت‌مان را بدانیم رسالت دولت اسلامی حفظ و تقویت شعائر اسلامی است؛ دولتمردان و نمایندگان مجلس ما باید بدانند اعتبارشان به مسجد و دیانت است و باید در هر سمتی هستند در تقویت مسجد بکوشند و از جوانان در عرصه فعالیت های دینی مسجدی حمایت کنند. و از این طریق استعدادهای آنان در عرصه های اجتماعی شناخته و با پشتوانه‌ی حرکت معنوی از ایشان استفاده شود تا ارتباط حقیقی بین مسجد و مردم و حاکمیت و دولتمردان برقرار و آبادانی مساجد الهی که قرآن به آن اشاره کرده است، محقق شود.