به گزارش پایگاه تخصصی مسجد؛ «مسجدجامع امام سیدالساجدین(علیهالسلام)»(تهرانپارس، خیابان استخر، بوستان ششم غربی) به امامت «حجتالاسلام و المسلمین مهدی معراجی» است. امام جماعت این مسجد ۳۰ سال سابقه امامت دارد و چشم انداز این مسجد را بر تربیت نوجوانان مسجدی با محوریت قرآن قرار داده است. او بیش از چهار سال در این مسجد سابقه امامت دارد و در مسجد قبلی خود در رسیدن به این چشم انداز موفق بوده است.
همچنین «مسجدجامع امام سیدالساجدین(علیهالسلام)» از مساجد محوری «عملیات محله محور مسجد پایه» نیز هست. در گفتوگوی پیش رو با حجتالاسلاموالمسلمین «مهدی معراجی» ویژگیهای یک مسجد و امام موفق و همچنین راههای رسیدن به چشمانداز این مسجد را جویا شدیم.
* شما چند سال است که امام جماعت «مسجدجامع ا مام سیدالساجدین(علیهالسلام)» هستید؟
بنده چهار سال است که امامت این مسجد را بر عهده دارم.
* کمی راجع به این مسجد برای ما توضیح دهید؟
مسجدجامع امام سید الساجدین(علیهالسلام) در سال ۱۳۶۲ تاسیس شده است. این مسجد یکی از مساجد فعال منطقه شرق تهران است.
این مسجد با قریب به دوهزار مترمربع مساحت، دارای موقعیت ویژهای است، چون تنها مسجد در یک محدوده جغرافیایی وسیع است. متأسفانه در آن منطقه مسجد کم است. جمعیت نسبتاً زیادی به این مسجد می آیند(البته به خاطر کرونا کمی کاهش یافته است).
در دوران کرونا فعالیت هایی که لازم بود به عنوان یک مسجد محوری در منطقه انجام دهیم، خصوصاً در روزهای آغازین بیماری که اظطراب خاصی حاکم بود، از قبیل دلداری دادن، دعاخواندن و روحیه دادن به اهالی را انجام دادیم.
* مسجدجامع امام سیدالساجدین(علیهالسلام) یک مسجد محوری است و شما هم یک امام جماعت موفق و با تجربه هستید. در نظر شما یک امام جماعت موفق چه ویژگیهایی دارد و یا تلاش میکند به چه ویژگیهایی دست یابد؟
البته من خود را موفق نمیدانم.
بر اساس آنچه که بزرگان ما فرمودند و در این مدت ۳۰ سالی که امام جماعت بودم، تجربه کسب کردم، باید بگویم: اولین ویژگی یک امام جماعت باید مردم داری باشد. امام جماعتی موفق است که با مردم همراه باشد.
امام جماعتی موفق میشود که در محله حضور داشته باشد. امام جماعتی که ساکن محلهی مسجدش نباشد، نمیتواند موفق شود. ممکن است یک مدیر موفق باشد، اما امامی که بتواند بر قلب ها حاکم شود و دلها را متوجه مسجد، خدا و خودش نمایند، نمیشود.
همچنین، ساکن بودن در محله از ملزومات رسیدن به موفقیت برای یک امام جماعت است. داشتن شناخت نسبت به محله، آسیب ها و فرصت ها و به کارگیری توانمندیها و استعداد هایی که در محله وجود دارد، لازمه مدیریت مسجد است. امام جماعتی که بتواند استعدادهای موجود در محله را پای کار مسجد بیاورد و از ظرفیت آنها به خوبی بهره ببرد، در مدیریت مسجدش موفق میشود.
همچنین، امام جماعتی در زمانه کنونی موفق است، که بتواند با جوان ها ارتباط برقرار کند. با توجه به شرایطی که اکنون وجود دارد، زمینههای فساد، زمینههای جذب جوانان به مکانهای خاص و دین گریزیای که به سرعت در حال افزایش است، تنها راه حل، ارتباط با قشر نوجوان و جوان است.
یک امام جماعت باید از طریق مدارس اطراف مسجد و یا از طریق جوانهایی که در مسجد حضور دارند و میتوانند پل ارتباطی با سایر جوانها باشند، آنها را به به مسجد جذب نماید.
یکی از کارهایی که ما در مسجدجامع امام سیدالساجدین(علیهالسلام) انجام دادیم این بود که، نوجوانانی را که در کوچهی روبروی مسجد فوتبال بازی میکردند را جذب مسجد کنیم. آن زمان هم اهالی و هم نمازگزاران از حضور آنها در کوچهی مسجد شکایت داشتند.
در گام اول از آنها خواستم تا در حیاط مسجد بازی کنند! به تدریج جذب مسجد شدند، کمی بعد مکبّر و موذّن و در حال حاضر هم جزءخوانی در مسجد ما توسط همین نوجوان ها انجام میشود که زمانی تمام فکر و ذکرشان فوتبال در کوچهها بود.
به تدریج همین نوجوانان تبدیل شدند به پل ارتباطی ما با نوجوان های دیگر. در سال گذشته با آنها قرار گذاشتیم که هر کسی بتواند یک نفر از دوستانش را به مسجد جذب کند، برایش جایزهای در نظر میگیریم. اکنون از طریق همین پل ارتباطی که ایجاد شده، جمعیت نوجوان مسجد ما از ۵۰ نفر روز اول به ۱۸۰ نفر رسیده است. شاید همیشه این فرصت پیش نیاید که امام جماعت در محله گشت بزند و جوانترها را به مسجد جذب کند(هر چند که این امر برای موفقیت او ضروری است)، لذا میتواند از طریق ایجاد یک پل ارتباطی از نوجوانان مسجد به بیرونِ مسجد این قشر را جذب نماید.
ایجاد ارتباط با اهالی و کسبه نیز برای یک امام جماعت ضرورت دارد. اما با توجه به وسعت منطقه تحت پوشش مسجدجامع امام سیدالساجدین(علیهالسلام)، بهترین راه برای جذب، استفاده از ظرفیت نوجوانانِ مسجد بود. اکنون هر کدام از آنها یک یا چند دوست خود را به مسجد دعوت و سپس جذب کردند و الان ما شاهد حضور یک جمعیت قابل توجه از نوجوان و جوان در مسجد هستیم.
البته انرژی بالای آنها خصوصاً قشر نوجوان، کمی کار را برای ما در مسجد سخت نموده است. گاهی کنترل آنها سخت است و محاسنسفیدها گلهمند می شوند. امّا من مدام با بزرگترها صحبت میکنم که تحمل کنند، چون اکنون از همین نوجوانها چندین قاری و حافظ قرآن تربیت شده است و قطعاً با صبوری به موفقیت بیشتری در این زمینه دست خواهیم یافت، تا برسیم به آنجا که جوانهای پای کار مسجد شوند.
یکی از کارهایی که در همین راستا انجام دادیم، دعوت از جوانهای قدیمیِ مسجد به ضیافت افطاری است. قرار است شبهای آینده میزبان آنها باشیم. این جوانها در گذشته به مسجدجامع امام سیدالساجدین(علیهالسلام) میآمدند. ولی اکنون یا از محله رفتند و یا به دلایل خاصی دیگر به مسجد نمی آیند. از آنها دعوت کردهایم تا با حضور خود در مسجد پیوندی دوباره برقرار شود. البته بسیاری از آنها اکنون در در همین محله ساکن هستند.
این ایده را در مسجد قبلی اجرا نمودیم که نتیجه بسیار خوبی داشت. هم به لحاظ معنوی و حضور مجدد و دورهمی آنها در مسجد و هم به لحاظ مالی، بسیاری از آنها از برنامههای مسجد حمایت نمودند.
* با توجه به تجربه ۳۰ ساله شما در امامت جماعت، فرض کنیم شما یک امام جماعت جوان و تازه کار هستید و امامت یک مسجد تازه ساز، بدون صندوق، مرکز نیکوکاری و یا کانون و بسیج را بر عهده گرفته اید، برنامه و یا اولین اقدام شما چه خواهد بود؟
قطعاً در پاسخ به این سوال نمیشود یک نسخه کلی برای همه افراد، همه مساجد و همه محلهها پیچید. باید نسبت به منطقه و محلی که یک مسجد در آن واقع میشود و شخصیت آن امام جماعتی که در آنجا حضور پیدا میکند، به این سوال پاسخ داد. اما اگر بخواهم به صورت کلی و بر اساس تجربه به سوال شما پاسخ بدهم باید بگویم؛ اگر قرار باشد من به عنوان شخصی که ۳۰ سال در این جایگاه تجربه داشتهام، به مسجدی بروم که هیچکدام از آن امکانات مذکور را ندارد و یک مسجد تازه ساز که من اولین امام آن هستم، اولویت را به مسئولیت سازی در مسجد اختصاص میدهم.
در چنین شرایطی برای اینکه افراد را به مسجد جذب کنیم، باید یک سری مسئولیتها و زیر مجموعههایی برای آنها تعریف نماییم تا افراد به مسجد بیایند، آنجا را از خود بدانند و خودشان را متعلق به مسجد بدانند. در این صورت در همان گام اول، جمعیتی ۴۰ الی ۵۰ نفری به مسجد جذب می شوند.
به عنوان مثال من در مسجدجامع امام سیدالساجدین(علیهالسلام) و مساجد دیگری که امامت آنها را برعهده داشتم، طرحی را به عنوان «خادمان افتخاری مسجد» اجرا نمودم. سرفصلهای این طرح عبارت بود از؛ خادم سیاسی، خادم قرآنی، خادم فرهنگی، خادم مسائل اجتماعی و چندین سرفصل دیگر.
برای نمونه «خادم قرآنی» وظیفهاش مدیریت چندین کلاس و برنامههای قرآنی مسجد است. خود او چندین مسئول با عناوینی مثل مسئول روخوانی، مسئول روانخوانی و... تعریف و جذب میکند. آنها نیز بنا به مسئولیت خود در مسجد حضور پیدا میکنند و به این ترتیب جذب مسجد میشوند و مسئولیت مسجدی به آنها سپرده میشود. به عنوان مثال؛ از توزیع قرآنها، برنامهریزی کلاسها، چه کسی قرائت قرآن را انجام دهد، چه کسی قرائت ترجمه را انجام دهد، تا برنامه تلاوت نور و شبی با قرآن، در این مسئولیت تعریف میشود.
تکبیر و مکبرین مسئول ویژه خود را دارند. اذان و موذنین هم مسئول خود را دارند. وقتی مسئولیت بین نوجوان ها تقسیم میشود آنها به مسجد میآیند چون مسولیت انجام کاری را دارند.
یک امام جماعت در چنین مسجدی باید یکسری مسئولیت ها را تعریف و آنها را به اهالی و جوانها بسپارد تا آنها جذب مسجد شوند و بتواند کادرسازی نماید.
در گام بعدی، باید با مردم ارتباط برقرار کند. امام جماعت باید خود را به اهل محله عرضه نماید. باید مسجد را معرفی کند. به عنوان مثال، بنا به موقعیت آن مسجد و در یک مناسبت ویژه، در یک فضای عمومی مثل پارک اهالی را گرد هم آورد و مسجد را معرفی نماید. همچنین، امام جماعت باید در این مرحله خودش و ظرفیتهای محله و مسجد را هم معرفی کند.
اینها اولویتهایی است که باید به واسطه اجرای آنها «جمعیت» و خصوصاً «نسل جوان» وارد مسجد شود. وقتی این اتفاق افتاد، آنگاه همه کار میشود انجام داد. اما تا وقتی که جمعیتی وارد مسجد نشود تأسیس خیریه و صندوق و... فایده نخواهد داشت. هرچند ایجاد و تشکیل صندوق، خیریه، کانون و... در گام های بعدی ضروری است. چون اینها هم از عوامل جذب مردم به مسجد محسوب میشوند.
* شما برای مسجدجامع امام سیدالساجدین(علیهالسلام) چه چشم اندازی را متصور شدهاید؟
هنوز قسمتی از جمعیت این مسجد از میان سال به بالا است. چشم اندازی که من در بدو ورودم به این مسجد تعریف نمودم؛ جذب و پایبندی نوجوانان و جوانان بیشتری به این مسجد است. در مسجد قبلی در این زمینه موفق بودیم، جمعیت جوانی به آن مسجد جذب شدند که همیشه همراه من بودند. در مسجدجامع امام سیدالساجدین(علیهالسلام) نیز این هدف را برای خودمان تعریف و برنامههای مسجد را بر همین اساس طراحی کردیم.
همچنین بهبود و پیشرفت عمرانی مسجد را در چشم انداز خود متصور شدیم. متأسفانه به لحاظ عمرانی برخی نواقص وجود دارد. به عنوان مثال: پلههایی که به طبقه فوقانی میرود، هم طرف شبستانِ بانوان و هم طرف کانون فرهنگی و دارالقرآن، استاندارد نیستند. بنا داریم آنها را بازسازی و یا آسانسور نصب نماییم تا بتوانیم شرایط حضور بانوان را در مسجد بیشتر و سهلتر نماییم.
چشم انداز دیگر ما در در حوزهی محله محوری است. در این زمینه قبل از کرونا اولین گام را برداشتیم. در اولین محرم حضورم در این مسجد با تمامی هیئتهای منطقه ارتباط گرفتم و آنها را یک شب برای صرف شام به مسجد دعوت نمودم. میزبانی ما از آنها در مسجد، بازتاب بسیار خوب و گستردهای در محل و منطقه داشت و در افزایش جمعیتِ مسجد تاثیر گذار بود. خصوصاً این ارتباط باعث افزایش حضور جوان ها به مسجد شد.
همچنین برنامهریزی نمودهایم تا با برخی از جلسات خانگی ارتباط بگیریم و تا آنجایی که امکان دارد این جلسات در مسجد برگزار شوند تا بشود آنها را مدیریت نمود. آن دستهای هم که صلاح است در منازل برگزار شوند، با مسجد در ارتباط باشند تا مبادا با اهداف مسجد و نظام زاویه پیدا کنند.
همچنین در چشم انداز خود دیدیم که جلسات خانگی و خیریههایی را که تعداد آنها در محله نسبتا ً زیاد است، با مسجد همراه کنیم.
اما مهمترین هدف ما جذب نوجوانان بیشتر به مسجد است. ما متصور شدیم با توجه به ظرفیت بالای مسجدجامع امام سید الساجدین(علیهالسلام) ۲۰۰ جوان به عنوان کادرسازی برای مسجد تربیت نماییم.