شرایط موفقیت امام جماعت در فضای مجازی

 ویژگی مثبت طرح «عملیات محله محور مسجد پایه» این است که به امام جماعت فرصت داده شده که با همکاری و همراهی ائمه جماعات دیگر زیست بوم خود را رهبری کند. در واقع در این عملیات ائمه جماعات در قالب ابلاغ و ابلاغیه فعالیت نمی‌کنند. به عبارتی دیگر؛ این عملیات از امام مسجد می‌خواهد که؛ طبق تشخیص خودش عمل کند.

به عنوان مثال؛ اگر تشخیص امام این باشد که تاسیس یک کارگاه خیاطی برای محله او مفید است، می‌تواند این کار را انجام دهد. وقتی یک عملیات بر اساس تشخیص امام جماعت پیش برود، قطعاً کیفیت حضور و فعالیت او بالاتر از شرایطی است که کاری را برمبنای ابلاغ انجام می‌دهد. این موضوع مهم ترین ویژگیِ مثبت «عملیات محله محور مسجد پایه» است.

اولین ویژگی کار ما در مسجد جامع ورامین این است که؛ ما روی مشکلات اصلی دست می‌گذاریم و کاری را برای نمایش انجام نمی‌دهیم. البته پیش آمده که تعدادی بسته معیشتی را در حیاط مسجد بچینیم و از آن عکس بگیریم، اما مشکل محله ما آن نبوده است.

ما در همان اوج توزیع بسته‌های معیشتی توسط مساجد دیگر، مشغول رایزنی با میراث فرهنگی بودیم تا بتوانیم مسجد جامع ورامین را که۷۳۰ سال قدمت دارد به هویت اصلی و مستقل خود برسانیم. حالا موفق شدیم بعد از ۴۲ سال در مسجد جامع ورامین نماز جماعت برگزار کنیم. در واقع ما مشکلات را احصاء می کنیم و کاری به نمایش بیرونی آن نداریم.

کار دیگری که ما انجام دادیم که به نظر خودم مثمرثمر بود؛ ارتباط با مجموعه‌های مردمی اطراف مسجد است. در نظر ما هر کسی که دغدغه و تخصصِ فرهنگ و انقلاب داشته باشد را حمایت خواهیم کرد تا بتواند با استفاده از امکانات مسجد جامع رشد کند. کاری نداریم حجابش کم است یا زیاد! تخصصش دندان پزشکی است یا پیراپزشکی و یا چیزهای دیگر! اینها برایمان مهم نیست! مهم این است دغدغه و تخصصِ فرهنگ و انقلاب را داشته باشد. ما چنین شخصی را حمایت می کنیم. امکانات خود و مسجد را در اختیار او میگذاریم و او هم داشته هایش را به میدان می آورد و کار انجام می دهیم.

سومین ویژگی مثبت کارِ ما داشتن چشم انداز است. یعنی؛ ما می‌دانیم که مسجد جامع ورامین در پنج سال آینده کجا خواهد ایستاد. این طور نیست که باری به هر جهت کاری صورت بگیرد. چشم انداز پنج سال آینده ما این است که؛ مسجد جامع بتواند یک مسجد الگو و محوری در جنوب شرق استان تهران شود. برای رسیدن به این چشم انداز باید جوانان، نوجوانان و مراسماتش شاخص و الگوده باشند.

 با توجه به اینکه مخاطب اصلی شما در برنامه‌ها و فعالیت‌ها‌یتان مسجد است، از تجربه جذب آنها و نیازسنجی خودتان در این رابطه بگویید.

من فقط تجربه خودم را عرض می‌کنم. جذب جوان چند ویژگی لازم دارد.

اولاً تخصص! بدون تعارف عرض می کنم؛ من برای ایجاد ارتباط موثر با نوجوانان و جوانان، کتاب خواندم و آموزش دیدم. سر کلاس نشستم و دوره‌ را گذراندم.

ویژگی دوم داشتن استعداد است. برخی واقعاً برای جوان ها جذاب هستند و می‌توانند با آن‌ها ارتباط خوبی برقرار کنند. اما متأسفانه برخی فطرتاً نمی‌توانند این کار را انجام دهند. لذا چه اجباری است، از کسی که نمی‌تواند در این حوزه موثر باشد، استفاده کنیم؟! بهتر است کار دیگری انجام دهد. به عنوان مثال در حوزه پژوهش از او بهره ببریم.

ویژگی سوم تعهد است! علاقه و وقت گذاشتن لازمه موفقیت است. امام جماعت موفق تمام وقت خود را برای جوان‌ها می‌گذارد. برای ما هم همین طور است. من تقریبا تمام وقت خود را برای این کار می گذارم.

یکی از دلایلی که مسجد قبا در ورامین پر از جوان شد، همین امر بود. یک روز جوان های محله را دور هم جمع کردم و پرسیدم چرا مسجد نمی‌آیید؟! مشکلشان را گفتند و شنیدم. از قضا مشکل به موقوفات مسجد مربوط می‌شد. حرفشان این بود؛ چرا زیرزمین مسجد بلا استفاده مانده؟! در حالیکه موقوفه است.

یک ماه تمام وقت گذاشتم. دادگاه و پاسگاه رفتم. تخلفات وقفی و موقوفه خواری آنجا را رفع کردم. چندین هفته وقت گذاشتم و آنجا را احیا کردم و در اختیارشان قرار دادم. بعد از آن فقط برای اینکه من حرف آنها را شنیده بودم و برایش وقت گذاشتم به مسجد می‌آمدند. اکنون این زیرزمین پایگاه بسیج و مسجد قبا هم به یک مجموعه عظیم فرهنگی تبدیل شده است.

البته تنها شنیدن حرف‌های آنها برای جذبشان کافی نیست. باید برایشان وقت گذاشت.

جذب جوانان این سه ویژگی را لازم دارد. البته حرف من به این معنا نیست که هر کسی این مشخصات را ندارد بی هنر است. بسیاری از علماء اکنون به مسائل مختلف آگاهی دارند و تخصص‌های تحسین برانگیزی دارند‌ که البته ما در آنها حوزه‌ها تخصص نداریم. همچنین ممکن است آنها نیز در حوزه‌های دیگر تخصص و تجربه نداشته باشند.

از این جته به نظر می‌رسد رویه جدیدی که «مرکز رسیدگی به امور مساجد» برای جذب ائمه جماعات به کار می‌گیرد، رویه مناسبی باشد.
برگزاری یک مصاحبه جدی به صورت کتبی و شفاهی برای جذب ائمه جماعات بسیار مهم است. به عنوان مثال کسی که فضای فکری اش به بازار نزدیک است بهتر است در منطقه بازار امامت مسجدی را به عهده بگیرد و کسی که در حوزه کودک و نوجوان خلاقیت دارد در آن فضا خدمت کند و امامت مسجدی به او سپرده شود که به مدارس نزدیک‌تر است. قطعاً این نیازسنجی نتیجه مطلوبی خواهد داشت.

شما در فضای مجازی هم انسان شناخته شده‌ای هستید و کار تخصصی انجام داده‌اید. درباره لزوم و حضور موثر در فضای مجازی هم تجربه خود را بگویید.

فضای مجازی یک اقیانوس است. امام جماعتی که می‌خواهد وارد این فضا بشود و موثر واقع شود در وهله اول باید با یک تیم و به صورت گروهی وارد این فضا شود. باید این موضوع را در نظر بگیرد که می‌خواهد چه نتیجه‌ای از حضور و فعالیتش داشته باشد و در کدام حوزه موثر باشد؟ این که گزارش‌کار مراسمات مسجدش را در اینستاگرام پست کند برای کسی جذاب نیست!

یک جوان عادی که وقتش را در فضای مجازی به دیدن عکس و فیلم می‌گذراند، برایش جذابیتی ندارد که جلسه داخلی یک مسجد و یا گزارش مراسم آن را ببیند. لذا باید این موضوع بررسی شود. همچنین امام جماعت باید استعداد تیم خود را بشناسد.

بنابراین اولین گام، «استعداد سنجی» تیم و خود امام جماعت است.

در گام دوم باید بررسی شود فضای مجازی چه نیازهایی دارد؟

سوم اینکه؛ گروهی که به عنوان تیم با امام جماعت همراه هستند چه امکاناتی دارند؟

ممکن است تیم رسانه‌ای امام جماعت استعداد تولید کلیپ کوتاه را داشته باشد که جامعه هم به آن نیاز دارد، ولی امکاناتش برای تولید فراهم نباشد. این کار به امکانات خاص خود نیازدارد، امکاناتی مثل گوشی، مونوپد و تسلط به نرم افزارهای تدوین. اگر این امکانات در دسترس نیست باید فراهم شود. اگر تسلط و آشنایی نرم افزاری ندارد یا باید آموزش ببینند و یا از یک متخصص استفاده کنند. به هر حال باید این سه ظلع کامل باشد، تا بتوان نیاز فضای مجازی را سنجید و کاری انجام داد که تاثیرگذار باشد.