تفاوت کارکرد مسجد و مدرسه/ مسجد؛ محلی برای وحدت مسلمین

به گزارش پایگاه تخصصی مسجد به نقل از ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین حسن پویا، عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی، در پاسخ به این پرسش که مسجد چه نقشی در ساخت هویت مومنانه دارد؟ گفت: ما در دوران‌های متفاوت باید نگاه‌های متفاوتی به مسجد داشته باشیم. در صدر اسلام اولین کاری که پیامبر(ص) انجام داد ساخت مسجد قبا و توبه بود. در آن زمان مسجد موضوعیت دیگری داشت و اصل بنای این کار و ساختن مسجد بسیار مهم بود، چون به تمام معنا محل تجمع، ستاد مدیریتی، دادگاه، محل قانون‌گذاری و ... مسلمانان بود و پیامبر جایی نداشتند جز اینکه مکانی را به نام مسجد برای گردآمدن مسلمانان، تدبیر امور اجتماعی و بیان حرف‌هایشان بسازند.

پویا ادامه داد: از نگاه تاریخی مسجد اهمیت زیادی داشت که قابل مقایسه با الان نیست، جامعه ما توسعه یافته و کار‌های زیاد شده و امکان اینکه کار‌هایی که در زمان صدر اسلام در مسجد انجام می‌شد، امروز هم انجام شود نیست و نگاه امروز ما به مسجد مانند قبل نیست و نمی‌تواند باشد، مسجد الان پایگاه عبادی برای نماز و سخنرانی و عزاداری‌ها، مجالس یادبود مرحومان شده کاربردش نسبت به گذشته عوض شده است.

وی تصریح کرد: امروز در کنار مسجد یک مرکز فرهنگی یا کتابخانه کار‌های فرهنگی انجام می‌دهد، اما این‌ها کار‌های فرعی است و قطعا کار‌هایی که درزمان رسول الله(ص) و حضرت علی(ع) انجام می‌شده را نمی‌توانیم ملاک قرار داده و بگوییم الان هم مسجد باید محل قضاوت، بسیج نیرو‌های نظامی و ... باشد و این امکان فراهم نیست.

پویا در پاسخ به این پرسش که کارکرد‌های مسجد در جهان امروز چه نقشی در هویت ایمانی دارد، گفت: نباید تنها اکتفا به خواندن سه نماز نشود و امام جماعت مسجد می‌تواند تاثیری زیادی بر تقویت بنیه دینی، ایمانی و سیاسی داشته باشد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی تصریح کرد: انجام وظایف مسجد به شرط این است که در این موارد مثل همه موارد که دچار جناحی‌زدگی شده است، مسجد مصون بماند.

وی افزود: مسجد محل همدلی، وحدت و همراهی است و نباید نتیجه عکس بدهد و خدای ناکرده سخنرانان و ائمه جماعت سخنانی مطرح بکنند که موجب تفرقه شود و خدای ناکرده برخی دلزده شده و در نماز‌ها شرکت نکنند.

پویا ادامه داد: خود وجهه امام جماعت، تدین، تقدس و اعتمادی که مردم به او دارند، باعث می‌شود که بنیه‌های سیاسی اعتقادی مردم تقویت شود، اگر که به معنا واقعی کلمه سخنان دین بیان شود. نباید امام جماعت خدای ناکرده به طرفداری برخی از جامعه دینی بپردازد که به هر حال نظرات مردم متفاوت است و باید به همه مردم احترام گذاشت و امام جماعت باید محور جمع کردن و وحدت دل‌های مردم بشود.

وی تصریح کرد: اساسا نماز جماعت که این قدر روی آن تاکید شده و حتی گفته شده است نماز واقعی تحقق پیدا نمی‌کند، مگر اینکه در مسجد خوانده شود و یا روایاتی با این مضمون داریم که دست خدا با جماعت است و تاکیدات فراوان که ثواب‌های عجیبی برای نماز‌های جماعت بیان شده به این معناست که خود تجمع و جمع بودن موضوعیت دارد و الا انسان می‌تواند بگوید اگر من در خانه نماز بخوانم با حال و توجه بیشتر می‌خوانم.

عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی افزود: گفته شده است که اگر نماز به جماعت باشد، حتی اگر اول وقت نباشد باز فضیلت دارد، برای تجمع مسلمین و ایجاد همدلی، همراهی و وحدت است. اگر که به این نکته به معنای واقعی توجه شود، دل‌های مومنان به هم نزدیک می‌شود، با هم درد دل می‌کنند و از هم باخبر می‌شوند. من بار‌ها این را در مساجد دیده‌ام که فردی که چند روز نبوده است خبر می‌گرفتند، مشکلات هم را برطرف می‌کردند و این همدلی با جماعت صورت می‌گیرد و به همین خاطر آموزه‌های دینی ما به این مسئله تاکید زیادی کرده‌اند و اگر خدای ناکرده امام جماعت و یا سخنران این همدلی را به هم بزند، گناه و خطای بزرگی مرتکب شده است که تجمع مسلمین را بر هم زده است.

وی با بیان اینکه یکی از دلایل بزرگ سکوت امام علی(ع) همین بود که جماعت مسلمین از هم پاشیده نشود، گفت: در گفتار معروفی که حضرت علی(ع) دارند اشاره می‌کنند که اگر می‌خواهید جمع مسلمانان باشند باید من ساکت باشم، اینگونه بیان‌های معصومین(ع) نشان می‌دهد جماعت چقدر مهم است و مسلمانان باید همراه و همدل باشند حتی تا آنجا که این بزرگان را وادار به سکوت کرده باشد.

وی در پاسخ به این پرسش که چه نسبتی میان مدرسه، نظام آموزشی جدید و مسجد باید برقرار کرد، گفت: کارکرد هر یک از این‌ها جداست. مدرسه‌های امروز کاری آکادمیک می‌کنند و در کنار آن نماز جماعت هم برگزار می‌شود و تاکیدی است بر اینکه مدارس مسجد داشته باشند. کارکرد مسجد کار آکادمیک نیست، بلکه برگزاری مجالس وعظ و خطابه و ... است. اشتباه است که ما اگر فکر کنیم در مدرسه و دانشگاه نماز جماعت بخوانیم و با این کار دانش‌آموزان و دانشجویان دیندار می‌شوند. همچنین این طور نیست که اگر چهار شهید گمنام را در محل‌هایی که محل دفن نیست دفن کنیم، جامعه را دینی کرده‌ایم.

وی تصریح کرد: بنیاد هر یک از این‌ها یعنی مسجد و مدرسه متفاوت است و هر کدام جایگاه خود را دارد و باید این‌ها را از هم جدا کرد و برای مثال نمی‌توانید بیایید و در مسجد کلاس درس آکادمیک بگذارید و آموزش‌های مدرسه و دانشگاه را در آنجا برگزار کنید. مسجد امروز دیگر محل قضاوت و قانون گذاری هم نیست که بتوان قوه مقننه و قضائیه را آنجا تشکیل داد. هر کدام از این کارکرد‌ها تعریف شده است.

پویا در پایان گفت: مهم این است که هم مدرسه و هم مسجد در راستای دعوت خداوند و توحید یگانگی و وحدت باشد که اگر باشد جامعه اسلامی است و در غیر این صورت نمی‌توان صحبت از اسلامی بودن به میان آورد.