به گزارش پایگاه تخصصی مسجد به نقل از ایکنا، حجت‌الاسلام سیدمحمدجواد موسوی‌درچه‌ای، قاری و مدرس قرآن کشورمان گفت: در مورد لزوم شکل‌گیری کرسی‌های تلاوت در کشور و مطالبه‌ای که مقام معظم رهبری در این زمینه طی سال‌های گذشته داشته‌اند، گفت: خوشبختانه بعد از فرمایشی که مقام معظم رهبری بر راه‌اندازی جلساتی مختص به استماع قرآن کریم، مطرح فرمودند، بحمدالله به راه‌اندازی کرسی‌های تلاوت توجه بیشتری شده اما کافی نیست و باید همانطور که رهبر انقلاب فرمودند کاری کنیم که مردم به قصد استماع قرآن بیایند و دور منبر جمع شوند، همچنانکه پای منبر سخنرانی و مداحی حاضر می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه توصیه رهبر انقلاب صرفاً توصیه به تغییر اسم یک جلسه قرآنی به کرسی تلاوت نبوده است، افزود: در بسیاری از موارد شاهد هستیم، محافلی با عناوین «شبی با قرآن» یا «محفل انس با قرآن» را صرفاً تغییر اسم داده و می‌گویند «کرسی تلاوت» ولی محتوایش همان است که بود. یعنی تلفیقی از تلاوت، تواشیح، سخنرانی، مداحی و مسابقه و مانند اینهاست، در حالی‌که منظور مقام معظم رهبری تغییر اسم جلسه نیست، بلکه ایشان محتوای مجلس را مد نظر داشتند. ایشان از ما انتظار دارند که جلسه‌ای را تشکیل دهیم فقط برای شنیدن تلاوت و مردم صرفاً برای استماع قرآن در آن جلسه حضور پیدا کنند.
این قاری ممتاز کشورمان با تأکید بر اینکه از اسم باید عبور کرد و به محتوا رسید، در پاسخ به این سوال که آیا اجابتی به این خواسته مقام معظم رهبری داده شده است یا خیر، گفت: بحمدالله حرکت‌های خوبی در این زمینه صورت گرفته است. مثلاً در برخی مساجد که صرفاً مناسبتی باید پیش می‌آمد تا یک برنامه قرآنی شکل بگیرد، بعد از این مطالبه، شاهد هستیم که به صورت ماهانه و حتی هفتگی برنامه کرسی تلاوت انجام می‌شود که این متاثر از بیانات ایشان است.
قرآن؛ اساس تشکیل مسجد
موسوی‌درچه‌ای در ادامه با اشاره به اینکه برگزاری این کرسی‌ها باید به صورت روزانه در مساجد باشد، گفت: در روایات اسلامی آمده است که اساساً بنای تشکیل مسجد برای قرآن بوده است. پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند «إِنَّما نُصِبَتِ المَساجِدَ لِلقِرآنِ» از این روایت درمی‌یابیم که محوریت برنامه‌های مسجد باید با قرآن باشد.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که برای بسیاری از مردم این سوال وجود دارد که خروجی یا تفاوت یک کرسی تلاوت با تعاریف خاص با یک محفل انس با قرآن در چه چیزی می‌تواند باشد؟ افزود: مشکلی که در حال حاضر در کشور وجود دارد، این است که اغلب مردم متاسفانه آن طور که عادت به مسجد و هیئت دارند به شنیدن مستمر تلاوت قرآن بخصوص اجرای زنده عادت ندارند. اگر آماری گرفته شود که چند درصد از مردمی که حتی مسجدی و هیئتی هستند، چقدر در پای تلاوت قرآن می‌نشینند، متاسفانه به درصد بالایی نمی‌رسیم. اما اگر کرسی‌های تلاوت در مساجد فراگیر شود و به صورت روزانه و مستمر برگزار شود، قطعاً در جذب و عادت مردم به شنیدن قرآن بسیار موثر خواهد بود.
این قاری ممتاز کشورمان با تأکید بر اینکه هنوز جایگاه تلاوت قرآن در بسیاری از مراسم و مجالس، در شأن قرآن نیست، بیان کرد: در بسیاری مواقع پیش آمده است که بیرون از مسجد و هیئت، عده‌ای تجمع کرده و ایستاده‌اند، وقتی از آنها سوال می‌شود که به چه علت وارد مجلس نمی‌شوید، متاسفانه می‌گویند «فعلاً خبری در مجلس نیست و دارند قرآن می‌خوانند». این حرف یعنی تلاوت کلام خدا در آن مجلس، نعوذبالله جایگاه دیگر سخنان را ندارد و این مساله حقیقتاً مایه درد و تأسف است.
قاریان مصری غالباً در طول روز چندین تلاوت دارند
موسوی‌درچه‌ای در ادامه اشاره‌ای هم به نحوه استفاده از تلاوت قاریان ممتاز کشور کرد و گفت: قاری ممتاز ما به جای آنکه از فن تلاوتش کمال بهره و استفاده برده شود، غالباً در حد شروع کننده یک مراسم یا شروع یک همایش از او استفاده می‌شود. هنرنمایی او را محدود می‌کنیم به اجرای یک تلاوت بسیار کوتاه، آن هم برای جمعی که برای استماع قرآن نیامده‌اند. گرچه تلاوت قرآن در هر مجلسی باعث نورانیت است و باید باشد، اما سوال این است که آیا ما نخبگان‌مان را تنها برای این پرورش داده‌ایم؟ اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین قاریان ایرانی و مصری در تعداد تلاوت‌هایشان داشته باشیم شاید بگویم یک دهم قاریان مصری هم نیست و چه بسا کمتر. قاریان مصری در کشورشان غالباً در طول روز چندین تلاوت دارند. تلاوت‌هایی که برای شروع مراسم نیست، بلکه تلاوتی است که اصل و محتوای آن جلسه را تشکیل می‌دهد و زمانش هم طولانی است و علی الخصوص مخاطبانش مردمی هستند که صرفاً برای استماع تلاوت قاری به آن «مجلس» آمده‌اند. مفهوم اصلی تلاوت «مجلسی» همین است.
وی اذعان کرد: مقام معظم رهبری در توصیه خودشان حتی تصریح فرمودند در کرسی‌های تلاوت، قاری قرآن بنشیند و حدود یک ساعت یا بیشتر از یک ساعت برای مردم تلاوت کند. در حال حاضر اگر به مردم بگویید، بیایید و یک ساعت به تلاوت کلام خدا گوش دهید، متعجب می‌شوند، اما اگر در سایر جلسات مذهبی و هیئات، سخنرانی و مداحی ساعت‌ها هم طول بکشد، تعجبی نمی‌کنند و برایش وقت می‌گذارند.
کرسی تلاوت در مساجد به جای پخش تلاوت رادیویی
این فعال قرآنی کشورمان تأکید کرد: از منظر اسلام، بهترین جایگاه برای تلاوت قرآن کریم، مسجد است اما متاسفانه در حال حاضر در مساجد ما، اختصاص زمان به سایر برنامه‌ها ده‌ها برابر بیشتر از تلاوت قرآن است. حداقل کاری که مساجد می‌توانند انجام دهند این است که به جای پخش تلاوت از رادیو، کرسی زنده تلاوت در اماکنی همچون آستان‌های مقدسه امامزاده‌ها، حسینیه‌ها و سایر اماکن مذهبی داشته باشند. ضمن اینکه بدانیم برای چنین کاری قاری قرآن کم نداریم. به اذعان همه کارشناسان تعداد قاریان جوان و خوشخوان ما حتی از کشور مصر هم بیشتر است، اما در کشور ما متأسفانه فضای تلاوت اندک و محدود، ولی در کشور مصر بسیار زیاد است طوری که علاوه بر کرسی‌های روزانه اذان‌گاهی در مساجدشان، چه بسا در کنار معابر خیمه می‌زنند و کرسی تلاوت برپا می‌کنند.
این قاری ممتاز کشورمان عنوان کرد: متأسفانه در کشور ما بستر اجرای تلاوت، متناسب با خیل عظیم قاریان نیست و فرصت‌های معدودی هم که پیش می‌آید، غالباً در اختیار رتبه‌داران مسابقات است. گرچه بستر تلاوت آنقدر در کشورمان کم است که حتی از رتبه‌داران هم استفاده مطلوب نمی‌شود چه رسد به قاریان نخبه‌ای که حائز رتبه هم نباشند. در حال حاضر شاید ده‌ها نفر در کشورمان باشند که حائز رتبه بین‌المللی هستند، حتی همین‌ها هم غالباً به صورت مستمر اجرای تلاوت ندارند. وضعیت مسابقات ما هم که اسف‌بار است. هر سال حدود ۷۰ نفر از نخبگان قرآنی سراسر کشور در مسابقات حاضر می‌شوند تا از بین آنها تنها یک یا دو نفر معرفی شود و بقیه هدر می‌روند. این افراد سال بعد و سال‌های بعد از آن نیز در مسابقات شرکت می‌کنند تا بلکه بتوانند جزو آن دو نفر شوند، اما غافل از اینکه در حال هدر دادن استعداد جوانی خود هستند و چه نخبگانی که اینگونه از دست رفته‌اند. همه می‌دانند که ما هر سال شاید بیش از ۲۰ نفر داشته باشیم که همه آنها لیاقت کسب رتبه اول مسابقات بین‌المللی را دارند و چه بسا با فاصله امتیاز اندکی نتوانسته‌اند جزء آن دو یا سه نفر باشند حتی بسیاری از این افراد تلاوتشان قوی‌تر و تأثیرگذارتر از رتبه‌داران است.
قاری برتر فقط قاری بین‌المللی!
موسوی‌درچه‌ای خاطرنشان کرد: متأسفانه در کشور این طور القاء شده که قاری برتر یعنی فقط قاری بین‌المللی یعنی قاری حائز رتبه در مسابقات بین‌المللی و این طور جا می‌اندازند که انگار سایر قاریان در حدشان نیستند و بسیار ضعیف می‌خوانند. در کشور ما شاید بشود گفت فی‌المثل اگر یک قاری بخواهد در محفل قرآنی مسجد محله‌شان به عنوان قاری تلاوت داشته باشد، به او گفته می‌شود ابتدا برو در مسابقات جهانی رتبه کسب کن تا از تو در محفل قرآنی مسجد محل استفاده کنیم و اینگونه است که تا کسی رتبه نداشته باشد در محله خودش هم او را به اصطلاح تحویل نمی‌گیرند. اما در عرصه مداحی به هیچ وجه اینگونه نیست، یک مداح در محله‌اش شروع به رشد می‌کند و چه بسا در همان محل و در همان شهر به حدی محبوب می‌شود که صدای او از همان هیئت و مسجد به تمام کشور و بلکه به تمام دنیا می‌رسد.
وی با تأکید بر اینکه باید نگاه مردم را نسبت به قاری قرآن و تلاوت قرآن تغییر داد، گفت: مردم آنگونه که به مداح و مداحی انس دارند با قاری و تلاوت انس ندارند و گویی میان مردم و قاری فاصله‌ای کاذب وجود دارد که البته می‌توان این فاصله کاذب را از بین برد. فقط کافی است که آفت مسابقه‌محوری و رتبه‌سالاری از جامعه قرآنی برچیده شود. مردم بدانند آنچه تلاوت قرآن را تاثیرگذار می‌کند کیفیت تلاوت و حس قاری قرآن است نه رتبه و عنوان بین‌المللی. کرسی‌های تلاوت را ساده و بدون تشریفات اما مستمر و با حس و حال و پرشور برگزار کنیم و مردم را به لذت بردن از استماع سخنان خدا ترغیب و تشویق کنیم. به اعتقاد من اگر بودجه‌های کلانی که برای مسابقات غیر ضروری در بسیاری از نهادها و ارگان‌ها هزینه می‌شود، صرف راه‌اندازی کرسی‌های تلاوت شود و زمینه‌ای فراهم شود تا از خیل عظیم قاریان ممتاز و توانمند و استعداد آنها در تلاوت به صورت مداوم استفاده شود، اثرات و برکاتش به مراتب بیشتر و بهتر از مسابقات خواهد بود. ارتقاء سطح کیفی تلاوت‌ها و ایجاد ارتباط حسی میان قاری و مستمع و آیات قرآن، بخشی از اثرات کرسی‌های مستمر تلاوت قرآن است.
حس تلاوت
موسوی درچه‌ای گفت: تلاوت تاثیرگذار، تلاوتی است که سرشار از احساس باشد. احساسی که نشأت گرفته از حس لحنی و حس معنوی است. تلاوت قرآن یک هنر است، هنری که آیات قرآن، با لحن زیبا و با حس زیبای قاری به نوعی ترسیم و به تصویر کشیده می‌شود. در تلاوت قرآن مجموعه‌ای از علوم فکری و حسی نقش دارند. علوم فکری یعنی همان علوم و فنون تخصصی اعم از تجوید، صوت و لحن، وقف و حتی علم ترجمه و تفسیر. اما آنچه که به همه اینها رنگ و طعم می‌دهد، «حس» تلاوت است و احساس را نمی‌توان در مسابقاتی که اساساً محدود به علوم فکری است به دست آورد. بهترین آموزشگاه برای کسب علوم و مهارت‌های حسی در تلاوت قرآن، کرسی تلاوت مجلسی و مردمی است.
این فعال قرآنی کشورمان تصریح کرد: قاری قرآنی که سال‌های سال عمرش و استعداد جوانی‌اش را صرف مسابقات و تلاوت مسابقه‌ای کرده، بسیار سخت است که بتواند با حس و حال لحنی و معنوی بخواند و رتبه‌ای هم که به دست آورده، صرفاً رتبه در مهارت‌های فکری است نه مهارت‌های حسی. او فارغ‌التحصیل آموزشگاه علوم فکری است نه علوم حسی. حقیر معتقدم ایجاد حس در تلاوت باید از همان ابتدا و همزمان با آموزش فنون تلاوت، مد نظر باشد و به سرعت باید از فکر عبور کرده و به حس برسیم و با تلاوت‌های مجلسی و مداوم، حسمان را در ابعاد مختلف تلاوت، بارور و پرورش دهیم. پرداختن بیش از حد به مسابقات یعنی توقف در علوم فکری و دور شدن از اصل تلاوت. فکر کردن در جزئیات غیر ضروری تلاوت، اجازه بروز احساسات قاری را حتی در اجرای الحان و نغمات نمی‌دهد و حاصلش می‌شود یک تلاوت خشک و سرد و بی‌روح. فرق بزرگ ما با قاریان مصری در همین است که ما بیشتر فکر می‌کنیم تا حس، اما آنها کمتر فکر می‌کنند و حس بیشتری دارند. علتش هم اینست که قاریان مصری به هیچ وجه پرورش یافته مسابقات نیستند و به اذعان خودشان هرچه دارند و آموخته‌اند از کرسی‌های تلاوت و مستمعین با حس و حالشان است و تمام هم و غمشان، تأثیرپذیری و تأثیرگذاری هنگام تلاوت است.
در مصر، برتری قاریان به کیفیت تلاوتشان است
وی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود به حضور یکی از قاریان جوان مصری در مسابقات ایران طی سال‌های گذشته اشاره کرد و گفت: این قاری با اینکه تلاوت پرشور و معنامحوری انجام داد و بسیار مورد تشویق مردم قرار گرفت، اما به دلیل عدم رعایت آیین‌نامه مسابقات از جمله تکرار برخی آیات که متأسفانه در مسابقات ممنوع است، رتبه دوم را کسب کرد. من پس از مسابقه با این قاری هم کلام شدم و از او علت تکرارها را جویا شدم، وی گفت «برای من کسب رتبه هیچ اهمیتی ندارد، زمانی که دیدم مردم به وجد آمده‌اند، آن آیه را تکرار کردم، برای من مستمعین تلاوت مهم‌تر هستند تا آیین‌نامه و مسابقه». نگاه کنید ببینید این قاریان در چه عالمی هستند، همین قاری مصری با اینکه تفاوت سنی زیادی با «محمود شحات» ندارد، هنگام پایین آمدن از جایگاه نزد محمود شحات می‌رود و دست او را می‌بوسد؛ چرا که او را برتر از خود و استاد تلاوت می‌داند. اینها صحنه‌هایی است که نشان می‌دهد در مصر، برتری قاریان به کیفیت تلاوتشان است نه به رتبه‌هایی که در مسابقات به دست آورده‌اند.
موسوی‌درچه‌ای در پایان اذعان کرد: یکی از علت‌هایی که در کشور مصر مسابقات برگزار نمی‌شود این است که آنجا اساس تلاوت، حسی است و قاریان، تربیت یافته علوم حسی هستند. کسی جز حضرت حق و اولیاءالله نمی‌تواند حس یک قاری را دقیقاً اندازه‌گیری کند و برایش مسابقه بگذارد. البته با گذشت زمان، کسانی که واقعا حس خوبی در تلاوتشان دارند و مردم را منقلب می‌کنند به تدریج از بقیه متمایز خواهند شد. همچنانکه در مداحی نیز قضیه به همین صورت است.