به گزارش پایگاه تخصصی مسجد، مرکز رسیدگی به امور مساجد در سالهای اخیر فعالیت خود را بر پایه اجتماعی بودن و مردمی بودن مساجد تعریف کرده است. طرح‌هایی چون هرمسجد یک جهیزیه, پیوند مسجد و مدرسه، آموزش خدام و هیات امنا و جوانسازی ائمه جماعات و شعارهای سال مثل مسجد و بانوان در راستای تحقق اهداف کوتاه مدت و بلند مدت آن مرکز بوده است. مساجد بسیاری در این زمینه‌ها فعالیت دارند و مساجدی نیز در این موارد الگو شناخته شده‌اند و فعالیت‌های آنها توسط مرکز رسیدگی به امور مساجد بررسی و به عنوان یک الگو ثبت شده است. مسجد صاحب الزمان(عج) یکی از این مساجد شناخته شده و الگو است که فعالیت‌های اجتماعی آن در محدوده خیابان کمیل و خوش در منطقه 10 کم نظیر است. برای آشنایی با فعالیت‌های این مسجد و اطلاع از این موضوع که مسجد صاحب الزمان(عج) چگونه به جایگاه یک مسجد تراز اسلامی نزدیک شده است، گفتگوی با امام جماعت جوان آن مسجد، حجت الاسلام سید مهدی ماجدی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
در ابتدا بفرمایید فعالیت‌های مسجد شما برای جذب افراد به مسجد چیست و چگونه انجام می‌شود؟
مدیریت در مسجد صاحب‌الزمان(عج) یک مدیرت باز است و یکی از شرط‌های مدیریت باز در مسجد، اصرار نداشتن به یک حزب و جناح خاص برای حضور در مسجد است. در این مسجد جناح سیاسی مهم نیست. مهم نیت و خدمتی است که به مردم انجام میدهیم. همچنین هیچ اصراری برای حضور افراد با ظاهر و مرام‌های خاص در مسجد وجود ندارد. همه به راحتی می‌توانند برای عبادت و خدمت به مسجد بیایند. به همین دلیل است که افرادی با هر گرایش سیاسی و فکری در این مسجد حضور پیدا می‌کنند و مشغول به خدمت و عبادت می‌شوند.
با توجه به جغرافیای انسانی تهران و مهاجرتهایی که به تهران انجام شده است، اکنون از قومیت‌های مختلف در این شهر وجود دارند و برای عبادت به مساجد می‌آیند. حتی در این شهر هیات‌های مذهبی خود را دارند. با همه این مسائل در مسجد صاحب‌الزمان(عج) هنوز هیچ قومیتی به نام خودش عزاداری نکرده است. اینجا همه برای خدا کار می‌کنند و همه ایرانی و مسلمان هستند و با همین نگاه در کنار یکدیگر عبادت و خدمت می‌کنند. لذا می‌توان گفت که این مسجد متعلق به همه است. در این مسجد از هر قشر و از هر فکری برای عبادت و خدمت وجود دارد. حتی از برنامه‌های آنها نیز استقبال می‌کنیم. لذا اینگونه مدیریت خود یکی از راه‌های جذب افراد به مسجد است.
برخی از جوانان که اکنون در مراسم عزاداری این مسجد حضور دارند و گاهی تا صبح به عزاداران خدمت می‌کنند، اهل قداست و نماز شب نیستند ولی عاشق امام حسین(ع) هستند و فضا برایشان آماده است. همین جوانان هرسال به مراسم این مسجد می‌آیند و با جان و دل خدمت می‌کنند. آن دسته که مذهبی ترند و بیشتر حضور دارند در مراسم طول سال، کلاس‌های قرآن و عقیدتی کمک می‌کنند.
یکی از مهمترین کارهایی که در این مسجد انجام می‌شود تا این مسجد را به سمت مسجد برقرار سوق دهد، اقامه سه وقت نماز به امامت بنده است. صبح ها که مساجد اطراف بسته هستند بسیاری نماز صبح خود را در این مسجد می‌خوانند و حدود 50 تا 60 نفر در نماز صبح حضور دارند. با توجه به مساحت کم این مسجد این تعداد تقریبا نیمی از مسجد را پر می‌کند.
یکی از دلایل دیگری که در جذب افراد به خصوص نوجوانان و جوانان به مسجد موثر بوده ارتباطی است که با مدارس اطراف برقرار کرده‌ایم.
یکی دیگر از دلایل حضور افراد در مسجد و حضور اهالی مسجد صاحب‌الزمان(عج) در مدارس و سطح محله داشتن پایگاه بسیج خواهران و برادران در مسجد است تا وقتی برنامه‌های مختلف تحت عنوان بسیج مطرح و اجرا می‌شود می‌توان هم از برادران و هم از خواهران جذب داشت. لذا حضور خواهران به نوعی خود یک موفقیت در جذب و اجرای برنامه‌های مسجد است.
یک دلیل دیگر برای جذب افراد به مسجد و اینکه مسجد را مامن خود بدانند، وجود موسسه و صندوق خیریه در مسجد است. وامهایی که مسجد می‌دهد رقم قابل توجهی است و در موارد بیشتر از بضاعت مسجد، درخواست کنندگان به بانک معرفی می‌شوند. مسجد صاحب‌الزمان(عج) یکی از دو مرکز نیکوکاری است که در منطقه 10 تهران فعال است. در ذیل این خیریه، کارآفرینی انجام می‌شود. اکنون نزدیک به 10 نفر در حال فراگیری و آموزش خیاطی هستند.
ارتباط امام جماعت و هیات امنا با هیات‌های مذهبی اطراف مسجد نیز دلیل دیگری برای جذب بیشتر افراد به مسجد است. ارتباط این مسجد با هیات‌های مذهبی اطراف به اندازه ارتباط آن با مدارس محله است. از نظر من این ارتباطات از اهمیت یکسانی برخوردارند. برخی از هیات امنای این مسجد مسئول هیات‌های اطراف مسجد هستند. این امر در اتحاد آنها نقش به سزایی داشته است. به عنوان مثال؛ در سالروز شهادت امام صادق(ع) هیات‌های اطراف با یکدیگر متحد شده و دسته یکسانی از مسجد برای عزاداری حرکت کرد.
اما مهمترین عامل در جذب افراد و محور قراردادن مسجد در محله، ارتباط امام جماعت و اهالی مسجد با اهالی محل است. ارتباطی رو در رو و گرم که به طور مستر وجود داشته باشد. این مسجد غیر از ارتباطش با مدارس و هیات‌ها، ارتباطی کم نظیر و برادر گونه‌ای با اهل محل دارد. بنده با همراهی بسیج و هیات امنا به اهالی محل سر می‌زنیم. به آنها هدیه میدهیم. بیمارانشان را عیادت می‌کنیم و همیشه به یادشان هستیم. اهالی مسجد تقریبا جزو اولین کسانی هستند که از حال بیماران محله با خبر می‌شوند.
گفتن احکام و مسائل شرعی بعد از نماز در مسجد، خواندن و تفسیر قرآن، برگزاری کلاس های قرآن و نهج البلاغه اگرچه از اهداف مسجد تراز اسلامی و یکی از وظایف اصلی مساجد به شمار می‌روند، اما در جذب افراد مذهبی و علاقه مند کمک شایانی می‌کنند.
تقدیر از خانواده شهدای مسجد صاحب‌الزمان(عج) یکی دیگر از کارهایی است که این مسجد در راستای حفظ ارتباط مردم و مسجد با خانواده شهدا انجام می‌دهد. یکی از پر خیر و برکت‌ترین برنامه‌های مسجد دیدار با خانواده محترم این شهدا است. طبق برنامه مسجد، هر هفته یکشنبه ها به دیدن یکی از خانواده‌های شهدای مسجد صاحب‌الزمان(عج) می‌رویم. با اینکه برخی از این خانوده‌ها از محله ما رفته‌اند اما باز هم با اهالی مسجد و محل هر هفته به دیدن آنها می‌رویم. پایگاه بسیج هم به ثبت خاطرات آنها پرداخته و شرایط رشد و نمو آنها را بنا بر رهنمودهای مقام معظم رهبری ثبت می‌کند. برنامه دیدار و تقدیر از خانواده شهدا مدت طولانی در حال برگزاری است و بدون وقفه ادامه دارد.
یک سری از برنامه‌های مسجد در فضای بیرون از مسجد برگزار می‌شوند تا تاثیرات خود را بر افرادی که در مسجد حضور کمتری دارند بگذارند. ضمن اینکه در اجرای برنامه های مسجد تنوع نیز ایجاد می‌شود. اقامه نماز جماعت در روزهای جمعه در پارک نزدیک مسجد از جمله این کارهاست. بعد از نماز هم چند ساعتی را برای گفت و گوی مستقیم و بی واسطه با مردم در پارک می‌گذرانیم و با مردم گفت و شنود می‌کنیم. مشکلاتشان را گوش میدهیم و آنچه در مسجد می‌تواند یاریشان کند را به آنها می‌گوییم، تا بتوانیم رابطه‌ای دوطرفه با آنها ایجاد کنیم.
خواندن دعای ندبه بر سر مزار شهدا یکی دیگر از کارهایی است که در فضای بیرون از مسجد انجام می‌شود. هر جمعه اهل محل می‌دانند که اول صبح اتوبوس به مقصد بهشت زهرا منتظر آنهاست. در مناسبتها نیز برنامه‌های بیرون از مسجد با استقبال روبرو می‌شوند. به طوریکه در عید غدیر سه هزار بستنی در فضای پارک نزدیک مسجد پخش شد. پخش شربت و نذری در بیرون مسجد توسط مامومین نیز از جمله کارهایی است که مسجد در فضای خارج متولی آن می‌شود.
همچنین توزیع کتاب در داخل و خارج مسجد از جمله کارهایی است که با استقبال بی‌نظیر مردم روبرو می‌شود که با برگزاری مسابقات کتابخوانی افراد به مسجد می‌آیند و تلاش خود را بر مرحله آزمون می‌گذارند.
مرکز مشاوره مسجد صاحب الزمان(عج) یکی از مراکز خوب و امین در راستای همدلی و همدردی با مردم است که به طور مستقیم و با برنامه در جریان مشکلات روحی و روانی مددجویان قرار گرفته و با تمام قوا در صدد همدردی و درمان روحیآنها برمی‌آید. یک روانشناس و یک روانپزشک هر هفته به مسجد مراجعه می‌کنند و مشکلات مددجویان و روند درمان را پیگیری می‌کنند.
مسجد صاحب الزمان(عج) برای ولادت‌ها، جشن ها و عزاداریها دهه می‌گیرد. ده روز مردم برای شادی و یا عزادری به مسجد می‌آیند. برنامه‌های ملی مذهبی هم در این مسجد به بهترین نحو انجام می‌شوند که این خود نیازمند انر‌ژی دو چندان است. برنامه گرامیداشت دهه فجر این مسجد، سال گذشته در سطح تهران بی‌نظیر بود. هرشب یکی از فرماندهان و رزمندگان دفاع مقدس و مبارزان دوران شکوهمند انقلاب اسامی را برای سخنرانی دعوت می‌کردیم. به طوریکه در مسجد جایی برای نشستن نمی‌ماند.
پخش فیلم‌های ارزشی و انقلابی از جمله فعالیت‌هایی بود که در مسجد مورد استقبال قرار گرفت. و راهی برای جذب جوانان به مسجد است. اگر چه این مسجد به جناح بندی های سیاسی نمی‌پردازد اما از سیاست دور نیست. لازمه یک مسجد تراز اسلامی بالا بردن آگاهی سیاسی مردم در مسجد است.
تقدیر و خوش آمد گویی به میهمانان مسجد کار دیگری است که در مسجد صاحب‌الزمان(عج) انجام می‌شود. کسانی که به همراه ماموین به مسجد می‌آیند مورد استقبال قرار می‌گیرند. چندی پیش یک میهمان از انگلستان در مسجد داشتیم و تعدادی تبعه افغانستان که مدتی در مسجد ما نماز می‌خواندند.
مسجد شما در محله کمیل و پارک بابائیان به عنوان یک مسجد پویا، با برنامه‌های متنوع و مستمر شناخته شده است. دلیل شور و اشتیاقی که اکنون در مسجد صاحب الزمان(ع) جاری است و فعالیت‌هایی که در مسجد شما همواره انجام می‌شود چیست؟
بنا بر فرمایشات رهبر معظم انقلاب؛ امام جماعت مدیر طبیعی مسجد است. با توجه به اینکه مدیریت در مسجد صاحب الزمان(عج) از نوع مدیریت باز است. به همه فضای یکسان برای خدمتگذاری در مسجد داده می‌شود تا در زمینه های فرهنگی و اجتماعی و خدمات دیگر در مسجد حضور پیدا کنند. فضا و فرصتی که به آقایان داده می‌شود در اختیار خواهران نیز گذاشته می‌شود.
با توجه به اهمیت حضور نوجوانان در مساجد، و با توجه به فعالیت‌هایی که در ارتباط با مدارس انجام داده‌اید، پیوند مسجد و مدرسه را چگونه عملی کردید؟
مسجد و مدرسه دو ضلع از مثلث تربیت نوجوان را تشکیل می‌دهد. آنچه که مسلم است، این است، که اگر این دو ضلع این مثلث با یکدیگر همکاری خوبی داشته باشند ظلع سوم و اصلی که خانواده است، بیشتر به موضوع اهمیت می‌دهد.
در راستای طرح پیوند مسجد و مدرسه کارهای مستمر و موثری در این مسجد صورت گرفته است. علاوه بر ارتباطی که با مدرسه داریم و در مناسبت‌های مختلف یا در مدرسه حضور داریم و یا میهمان دانش‌آموزان، معلمان و مدیران هستیم، برنامه‌ها و مسابقه‌های مختلفی را برای دانش‌آموزان برگزار می‌کنیم. در ابتدای سال تحصیلی گذشته به طور همزمان در چهار مدرسه حضور داشتیم و آغاز سال تحصیلی را همراه با دانش آموزان و معلمان در مدارس بودیم. ارتباط ما تنها به دانش آموزان ختم نمی‌شود و ما با همه معلمان این مدارس در ارتباط هستیم و تشویق ما شامل آنها نیز می‌شود.
مسابقه کتابخوانی مسجد صاحب‌الزمان در منطقه زبانزد است و معیاری برای دانش آموزان شده است. در طول سه سالی که امامت جماعت بر عهده بنده است قریب به 15 مسابقه کتابخوانی با سطوح مختلف برگزار شده است.
تشویق نوجوانان به خواندن قرآن و برقرار بودن دوره‌های قرآن در این مسجد یکی از کارهایی است که به صورت مستمر انجام می‌شود. در حقیقت این امر خود به نوعی آمدن مدرسه به مسجد است. بطوریکه هر شب بلافاصله پس از نماز مغرب و عشاء، یک صفحه از قرآن به صورت ترتیل تلاوت می‌شود. پس از تلاوت ترتیل، سال‌هاست که در این مسجد، دورخوانی قرآن کریم، صورت می‌گیرد. بدین صورت که نوجوانان و جوانان، پای رحل قرآن می‌نشینند و هر کدام آیاتی از قرآن را تلاوت می‌کنند و یک قاری ممتاز و مدرس قرآن کریم، اشکالات و نقایص تلاوت آنها را بازگو می‌کند.
همکاری با مدارس باید پیوسته باشد تا نتیجه بدهد. به عنوان مثال؛ بنده عضو هیات امنای مدرسه حیات طیبه و مبلغ مدرسه علامه طباطبایی هستم(مدرسه کنار مسجد). خواهران بسیجی نیز با مدارس دخترانه در ارتباط هستند.
شما بخشی از فعالیت خود را به بیرون از مسجد اختصای داده‌اید. روز جمعه در پارک نماز جماعت می‌خوانید و بعد از آن با مردم گفتگو می‌کنید؛ معمولا مردم چه خواسته‌ای از امام جماعتی دارند که در بیرون مسجد به سراغشان می‌رود؟
معمولا این ارتباط و حضور، بعد از اقامه نماز در روز جمعه در پارک و یا خیابان در مسیر رفت و برگشت به مسجد و یا حضور در محل به بهانه های مختلف، اتفاق می‌افتد و تا وقتی که کسی مراجعه کند ادامه دارد. معمولا افراد برای درد دل، حتی به مدت چند دقیقه، به ما مراجعه می‌کنند. برخی با توجه به مشکلات اقتصادی از مسجد کمک می‌خواهند. مسجد هم برای هر نوع در خواستی در حد بضاعت خود آمادگی دارد. این حضور به قدری برای آنها مهم است که برخی در همان چند دقیقه لب به دردل باز می‌کنند و مشکلاتشان را با ما درمیان می‌گذارند. نکته مهم و حاصل این دیدارها این است که، حضور بیرون از مسجد، افراد بسیاری را مسجدی و خدمتگذار به مردم کرده است که اکنون خود بخشی از کارهای مسجد را انجام می‌دهند.
داشتن امکانات سخت افزاری چه کمکی به تحقق اهداف یک مسجد تراز اسلامی می‌کند؟
آنچه که برای رسیدن به مسجد تراز اسلامی نیاز است در درون خود انسان هاست و در ارتباط میان امام جماعت با مردم و مردم با مسجد نهفته است. اما نمی‌توان از امکانات چشم پوشی کرد. برای مسابقه کتابخوانی، کتاب نیاز است و برای حضور بر مزار شهدا وسیله نقلیه. همه اینها در جای خود از اهمیت خاصی برخوردارند. به عنوان مثال نصب ویدئو پروژکتور علاوه بر اینکه تصویر امام جماعت و سخنران را به تمام مسجد و مهمتر از آن شبستان خواهران می‌رساند. می‌تواند برای پخش فیلم‌های ارزشی و فاخر استفاده شود که با استقبال کم نظیری نیز مواجه است. امکانات سخت افزاری گاهی اوقات مسیر رسیدن به یک مسجد به عنوان پایگاه اجتماعی را تسهیل می‌کند. به عنوان مثال، داشتن فضای کافی در مسجد خود نوعی امکان سخت افزاری است. با توجه به تعدد فعالیت‌های این مسجد، فضای آن بسیار کوچک است. با اینکه این مسجد در نبش یک چهارراه مهم در منطقه واقع شده اما فضای کوچکی داد. ما از مسئولین و شهرداری تقاضای ایجاد فضای بیشتری برای این مسجد هستیم.
اگر فضای مسجد گسترش پیدا کند می‌توانیم پاسخگوی نیازهای بیشتری از جانب مردم باشیم. در صورت تحقق این موضوع قرار است یک حوزه علمیه پاره وقت در این مسجد ساخته شود تا بتوانیم پاسخگوی نیازهای علمی و فرهنگی مردم نیز باشیم. بتوانیم از جهت ادبیات عرب، اعتقادات، اخلاق و احکام نيز بتوانیم خدمت رسانی کنیم.
به عنوان امام جماعتی که مسجد او بیشترین تنوع فعالیت را دارد و به غیر از مواردی که نیاز به فضای فیزیکی دارد، تقریبا در تمامی موارد فعال است، اهمیت این فعالیت‌ها در چیست؟ چگونه تقسیم کار می‌کنید؟
اگر قرار باشد مسجد پایگاه فعالیت‌های اجتماعی مردم باشد، باید محله محور باشد. اهالی محله اگر چنین مسجدی نداشته باشند، حضور و اعتمادشان کمرنگ خواهد شد و در بهترین حالت فقط برای نماز و عبادت به مسجد خواهند آمد. لذا با توجه به وجود اقشار، سنین و افکار متعدد وجود برنامه‌های متنوع، اسلامی و اجتماعی، لازم می‌نماید.
همه ارتباطات و فعالیت‌ها چه ملی مذهبی و چه اجتماعی برای یک هدف است. ساختن محله. شعار بسته‌ها و تراکت هایی که در محله کمیل از طرف مسجد توزیع شد، با همین شعار بود. بر روی تمام بسته ها نوشته شده بود؛ مسجد محله ما.
در رابطه با قسمت دوم سوال شما باید بگویم؛ حضور هیات امنا، بسیج برادران، بسیج خواهران و شورای فرهنگی در مسجد یعنی تقسیم کار. یعنی استفاده از تمامی ظرفیت‌های موجود در مسجد. ایده و کار متعلق به همه است. اگر ایده‌ای مطرح شود انجام آن وظیفه همه این گروه‌ها است. قطعا انجام این همه کار در یک مسجد به تنهایی عملی نیست. باید اتحاد و همدلی در بین خدمتگذاران مسجد وجود داشته باشد و همه به نوعی خود را موظف به انجام کارهای مسجد بدانند.
رابطه شما با بسیج چگونه است؟ آیا شما خودتان بسیجی هستید؟
بله من بسیجی فعال هستم و در بسیاری از برنامه‌های آن شرکت می‌کنم. بسیجی‌ها در درجه اول دوستان امام جماعت هستند و در اجرای کار نیروهای او محسوب می‌شوند. بسیاری از فعالیت‌هایی که در این مسجد انجام شده به خاطر حضور بسیج است. لذا رابطه بین امام جماعت و بسیج یک رابطه ناگسستنی است و اگر رابطه خوب نباشد بسیاری از اهداف برای طرفین محقق نخواهد شد.
در مسجد صاحب‌الزمان(عج) از رفتن به کوه تا زدن سیاهی برای محرم، از برقراری ارتباط با مدارس تا دیدار با خانواده شهدا با همراهی بسیج و امام جماعت صورت می‌گیرد. با اینکه ساختمان بسیج درون مسجد نیست اما حضور بسیجیان در این مسجد حضوری همیشگی است. در واقع بیشتر وقت خود را در مسجد صرف می‌کنند تا در پایگاه بسیج. پایگاه بسیج این مسجد حدود 280 عضو دارد که بسیاری از اعضاء آن در تمام امور مسجد خدمت رسانی می‌کنند.
درپایان بفرمائید نقطه مطلوب شما در مسجد چیست؟
نقطه مطلوب من رسیدن به مسجد تراز اسلامی و تحقق فرماشات مقام معظم رهبری در اینباره است. نقطه مطلوب بنده سوق دادن مسجد به سمت مسجد برقرار است تا همچون درمانگاهی شبانه روزی پذیرای مردم باشد. از آن زمانی که مقام معظم رهبری در دیدار با ائمه جماعات استان تهران درباره اقامه نشدن نماز صبح در مساجد گلایه فرمودند، با همکاری خادم مسجد بعد از اقامه نماز درب مسجد را تا ساعات آخر شب باز نگه می‌داریم. نقطه مطلوب من زمانی محقق می‌شود که مسجد به طور شبانه روزی باز باشد. به طوریکه مردم در هر زمانی که نیازی داشتند بتوانند به مسجد مراجعه کنند.
در پایان این نکته را بگویم که همه کارها و خدماتی که در این مسجد عرضه می‌شود باعث جذب افراد گوناگون به مسجد می‌شود. در حقیقت هرکسی برای رفع نیاز خود به مسجد می‌آید و بعد از آن ناخودآگاه خودش تبدیل به یک نیروی خدمتگذار در مسجد می‌شود. زیرا خودش را به مسجد مدیون دانسته و برای مسجدی ماندن تلاش می‌کند. علاوه بر اینها وقتی نیازهای روز مردم در یک مسجد برطرف شود، مسجد تبدیل به کانون فعالیت‌های محله می‌شود. چنین مسجدی به سمت مسجد صدر اسلام و تراز پیش می‌رود.
