به گزارش پایگاه تخصصی مسجد, با تعریف هایی که از مسجد فائق شنیده بودیم، وقتی از خیابان 17 شهریور وارد خیابان فیاض بخش شدیم منتظر خودنمایی یک مسجد بزرگ بودیم اما تنگی خیابان و نمای ساده مسجد غافلگیرمان کرد. مسجدی که علاوه بر برگزاری باشکوه نماز جماعت، با برخورداری از مهد کودک و کلاس های آموزشی برای کودکان، کلاس های فرهنگی، درسی و مذهبی برای نوجوانان، سالن و امکانات ورزشی برای خانم ها و آقایان و دوره های رسمی آموزشی و با داشتن چندین شبستان چون نگینی در منطقه می درخشد. نگاهی به تاریخچه مسجد فائق نشان می دهد مسجدی که در گذشته فضای محدودی را در اختیار داشت حالا با تدبیر امام جماعت و کمک های مردم به یکی از مساجد نمونه در تهران تبدیل شده است که البته در سال های اخیر به برکت دفن شهدای گمنام در این مسجد، نورانیت ویژه ای هم به آن اضافه شده است. حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر حسینی که سالهاست به خاطر برنامه اخلاق در خانواده صدا و سیما چهره ای شناخته شده دارد، به اعتراف نمازگزاران نقش ویژه ای در موفقیت برنامه های این مسجد داشته است. او که از دوران کودکی تا به حال در این منطقه زندگی می کند علاوه بر خاطرات شنیدنی از مسجد، احساس علقه مثال زدنی به مسجد فایق دارد و در عین متانت و آرامش، با شوق ویژه ای به شرح امکانات و برنامه های مسجد بخصوص برای جوانان می پردازد. در دو جلسه ای که مفصل با او گفتگو کردیم با توجه و حوصله سئوالات متعدد ما را پاسخ گفت و از برنامه های متعدد مسجد فائق و راز های یک امام جماعت موفق گرفته تا راز دو شهیدی که در مسجد فائق آرام گرفتند را برای ما شرح داد.
متن کامل گفتگوی مفصل ما با حجت الاسلام و المسلمین حسینی، امام جماعت مسجد فائق را می خوانید:
* به عنوان یک امام جماعت شناخته شده، چه ویژگی هایی را به عنوان رازهای موفقیت یک امام جماعت در مسجد می توان برشمرد؟
سعی بنده در این است که احترام مردم مخصوصا مومنینی که در نماز جماعت ثابت قدم هستند را لحاظ کنم وبین دو نماز ارتباطی با مومنین برقرار کنم، چند کلامی را درباره موضوعات مختلف با آنها صحبت کنم و ارتباط صمیمانه ای داشته باشم.
ارتباط ائمه جماعات با مردم و نمازگزاران باید یک ارتباط صمیمی باشد. ما در این مسجد سالن ورزشی داریم که زن ها و مردها حضور پیدا می کنند. علاوه بر این دوره های مختلف درسی، آموزشی، فرهنگی و مذهبی برای نوجوانان، جوانان و خانم ها و افراد مسن در مسجد داریم. همچنین یک مهد کودک مجهز داریم که مورد استقبال ویژه اهالی منطقه قرار گرفته است. موضوع این است که اگر مردم پایشان به مسجد باز شود به تدریج به معارف و آموزه ها هم گرایش پیدا می کنند. باید اخلاق اسلامی را به کار برد تا همه مردم به مسجد علاقه مند شوند. نکته دیگر اینکه اگر نیاز روحی مردم در مسجد برآورده شود حتما اقبال به مسجد افزایش پیدا خواهد کرد.
* مسجد طراز اسلامی یا مسجدی که به عنوان کانون حیات طیبه شناخته می شود چه مختصاتی دارد؟
مسجد بخشی از زندگی مردم است به خاطر همین زیبایی مسجد تا حدی که اسراف و زیاده روی نباشد لازم است. بنده مکرر به مردم توصیه می کنم که بچه ها را به مسجد بیاورید. مسجد باید بخشی از زندگی مردم باشد. اگر مردم در مسجدی احساس کنند که دنیا و آخرتشان تضمین می شود حتما اقبال می کنند.
مسجد طراز اسلامی باید مکان طیبی باشد که هم به جسم مردم بپردازد و هم به روح آنها. ما شب ها عید در مسجد عطر پخش می کنیم و معتقدیم که این خوش بویی به کارهای دیگر مسجد هم سرایت می کند. مسجدی می تواند پایه گذار حیات طیبه باشد که به معرفت مردم هم بپردازد. ما سعی مان باید در این باشد که مسجد را محل انس، توجه، عبادت و گفتگو برای مردم قرار دهیم تا مردم به مسجد سوق پیدا کنند.
*امام جماعت موفق باید واجد چه ویژگی های شخصیتی باشد؟
یکی از ویژگی هایی که امام جماعت باید داشته باشد این است ناطق و بانی باشد. چیزی که باعث ارتباط ائمه جماعات با دیگران می شود نطق گویا و شایسته ای اوست.
علاوه بر این به نظر من مهمترین ویژگی شخصیتی امام جماعت این است که باید در مقابل مشکلات صبور باشد و برخی انتظارات و توقعات مردم که در توانش نیست را با صبوری تدبیر کند.
زمانی برای کودکی که هنگام نماز عبای بزرگی را به دوش می گذاشت عبایی به اندازه اش تهیه کردیم و در مسجد به او هدیه دادیم. این کودک هر روز برای نماز از این عبا استفاده می کند و بعد از نماز برای این که خاطرش جمع باشد در دفتر من می گذارد.
امام جماعت باید با همه سنین ارتباط مثبت داشته باشد. بخصوص بچه هايی که به مسجد می آیند مورد توجه قرار بگیرند. گا هی من به برخی از نمازگزاران مسن که مخالف حضور بچه ها در مسجد هستند تذکر می دهم. البته این تذکر هم باید به گونه ای باشد که دلخوری ایجاد نکند.
امام جماعت باید برای همه سنین برنامه داشته باشد البته این کار دشواری است و باید این نکته را در نظر داشت که در کار مسجد معمولا توان امام جماعت و سایر کارگزاران مسجد محدود و نیازها فراتر از حد تصور است. در کل باید گفت که خوش لباسی، خوش نگاهی و خوش سخنی از ویژگی های بسیار مهم یک امام جماعت موفق خواهد بود.
* وضعیت حضور و فعالیت خانم ها را در مسجد فائق چگونه می بینید؟
متاسفانه در مورد بانوان باید گفت که به عنوان اصل در مساجد به آنها نگاه نمی شود. ما در این مسجد تلاش کردیم که احترام خانم ها حفظ شود و بنده اجازه هیچ جسارتی به خانم ها نمی دهم.
مادر بنده اهل این مسجد بودند و ما از کودکی مشکلات خانم های مسجد را می شنیدیم. به خاطر همین هم با مشکلات خانم ها در مسجد آشناییم و همیشه تلاش می کنیم که مشکلات را حل کنیم. ما در مسجد فائق امکانات خوبی را برای حضور خانم ها فراهم کرده ایم و همیشه تلاش می کنیم که نکات بهداشتی را به طور ویژه برای خانم ها رعایت کنیم. خانم های مسجد ماهانه از طرف مسجد زیارت به شاه عبد العظیم می روند. واقعیت این است که بانوان مربی بچه ها هستند و باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند. بنابراین به طور خلاصه درباره سئوال شما باید بگویم که خانم ها در مسجد ما مورد غفلت نیستد.
* چه را ههایی برای جذب و تثبیت حضور کودکان و جوانان در مسجد وجود دارد؟
برای کودکان و نوجوانان ما فرد شایسته ای را انتخاب کردیم و با تقسیم نوجوانان به گروه های مختلف، امور مسجد مانند تکبیر گفتن را به عهده آنها گذاشته ایم. روزهای 5 شنبه زمان خاصی را برای ورزش در نظر گرفته ایم که بچه ها در سالن ورزشی مسجد ورزش می کنند. واقعیت این است هر کسی به موقعیت و سهم خود باید برای موفقیت مسجد تلاش کند. ما در مسجد نباید به بهانه جوان گرایی بزرگترها را فراموش کنیم. امام جماعت باید پدری کند و مردم تحت محبت امام جماعت قرار گیرند. همه افراد در مسجد باید مورد کرامت امام جماعت قرار گیرند تا همه مسجد را از آن خود بدانند.
* نخبگان محل چه سهمی در اداره مسجد دارند؟
ما گاهی از نخبگان برای سخنرانی در مسجد دعوت می کنیم و گاهی با ایشان مشورت می شود و از راهنمایی های آنها بهره می گیریم.
* مهمترین مشکلات و چالش های پیش روی امام جماعت برای مدیریت در مسجد چیست؟
مشکلی که درباره مدیریت امام جماعت وجود دارد تعدد فرماندهی در مسجد است. هر چند مشارکت در رای، ما را به نظر صواب می رساند. اما اگر در فرماندهی مشارکت باشد وضعیت به اضطرار می افتد. یکی از مشکلاتی که می تواند در برخی مساجد وجود داشته باشد تعدد فرماندهی در مسجد از ناحیه بسیج و امام جماعت است. گاهی بسیج تا حدودی خودش را مستقل می بیند و به فرمان کلیت مسجد نیست که این ممکن است تضاد هم پیش بیاورد.
پیشنهاد بنده این است که فرمانده بسیج را امام جماعت پیشنهاد دهد و سپاه حکم صادر کند. بسیج زمینه خوبی برای فعالیت دارد بخصوص اینکه اعضای بسیج معمولا جوان و علاقه مند هستند اما نکته مهم اینکه فعالیت های بسیج باید با هدایت امام جماعت انجام شود.
* وجود مجموعه های فرهنگی در منطقه را فرصتی پیش روی مساجد ارزیابی می کنید یا یک تهدید؟
مسجد خانه ای متعلق به همه مومنین است و قاعدتا همه سازمان ها باید به رونق آن کمک کنند. اما متاسفانه گاهی مسجد به محملی برای تبلیغات دیگران تبدیل می شود در صورتیکه مسجد باید مستقل باشد و در صورت نیاز از کمک های سازمان ها هم بهره مند باشد. در کل باید گفت که تنوع فضاهای فرهنگی برای مسجد یک فرصت است.
* ارتباط شما با همسایگان مسجد و خانواده های شهدا چگونه است؟
اخیرا و در روز عاشورا برای مسجد اطعامی تهیه شده بود که بنده سفارش کردم به همسایگان مسجد هم اطعام دهید. ما گاهی به عیادت همسایه های بیمار مسجد می شتابیم و حال نمازگزاران را جویا می شویم.
گاهی به دیدار خانواده های شهدا و جانبازان می رویم و از نورانیت و محبوبیت اینها استفاده می کنیم.
ما سعی مان بر این است که به عیادت بیماران برویم بخصوص آنهایی که سابقه مداومت حضور در نماز جماعت دارند. گاهی هم مردم فرزندانشان را به مسجد می آورند و برای اینکه در بدو تولد اذان برای آنها بگوییم گاهی هم هدیه ای به آنها می دهیم. همچنین جوانان برای خطبه عقد هم در مسجد حضور پیدا می کنند.
* ماجرای دفن شهدای گمنام در مسجد فائق را مختصرا بیان بفرمایید؟
در مسجد فائق زیارتگاه شهدی گمنامی وجود دارد که مردم سر به آستان آنها می سایند. درباره این شهدا هم ماجرایی رخ داد که بیان آن خالی از لطف نیست. وقتی که ساختمان جدید ساخته می شد پیشنهاد شد که شهدای گمنام در این مسجد دفن شوند. شب بعد از دفن شهدای گمنام فردی خواب شهیدی را دید که گفته بود به خانواده ام بگوییدکه دیگر در جستجوی من نباشند من در تهران در مسجد فائق دفن شدم. وقتی این پیام به خانواده این شهید که ساکن یکی از روستاهای کرمان بودند داده شد این شهید شناسایی شد.
*درباره اجرای برنامه های مشترک مساجد یک منطقه و ارتباط با یکدیگر تجربه ای داشته اید؟
در این مسجد روزهای 21 ماه رمضان از مساجد اطراف دعوت می شود که به طور دسته جمعی به زیارتگاه شهدا بیایند. در این مراسم حدود 10 مسجد دعوت می شوند و در دسته های منظم عزاداری بتدریج وارد مسجد می شوند. و بعد از اینکه در مسجد از سخنرانی بهر مند می شوند مراسم عزاداری مشترک انجام می شود. بطور کلی اجتماع اهالی محل و نمازگزاران مساجد مختلف در یک مسجد خوب است و موجب انس مردم و ائمه جماعات آن منطقه می شود. برای ائمه جماعات هم خوب است که چنین جلسات مشترکی وجود داشته باشد که البته به نحوی این جلسات برگزار می شود.
* ارتباط مسجد فائق با مدارس منطقه چگونه است؟
بنده برای تقویت پیوند مسجد و مدرسه با آموزش و پرورش ارتباط برقرار کردم. آنها هم با مدارس نامه نگاری کردند. بدنبال این ارتباط مدارس دانش آموزان را برای زیارت شهدا می آورند، نماز را می خوانند و ما هم از آنها پذیرایی می کنیم. گاهی هم جشن تکلیف پسران و دختران در مسجد فائق برگزار می کنیم.
* در مسجد فائق چقدر به اقامه نماز جماعت صبح اهتمام ورزیده می شود؟
اذان صبح بیدار گر هست. ما در مسجد اعلام کرده ایم که نماز جماعت صبح در این مسجد برگزار می شود و کسانی که می توانند شرکت کنند حضور داشته باشند. در حال حاضر حدود 20 نفر در نماز جماعت صبح های مسجد فائق شرکت می کنند .
* رابطه شما با هیئت امنا و خدام و نقش آنها در مسجد فائق چیست؟
هیئت امنای این مسجد هم جوانان هستند و هم بزرگترها و تجربه نشان داده است این ترکیب خوب است تا هم از تجربیات بزرگترها استفاده شود و هم از شور و نشاط جوانان بهره گرفته شود. هیئت امنا بازوی امام جماعت است. خادم مسجد هم که البته شرح وظایفی دارد. در این مسجد یکی از افراد بر عملکرد خادم ها نظارت دارد من هم البته با آنها ارتباط دارم و نظارت می کنم.
* توصیه شده است که در مساجد قبل از نماز ظهر تا بعد از نماز مغرب و عشا باز باشد، آیا این اتفاق در مسجد فائق می افتد؟
ما باز بودن مسجد در ساعات روز را در شورای فرهنگی مطرح کردیم. به نظر می رسد باید مساجد را به دو بخش تقسیم کرد. یکی مساجدی که در ساعات غیر نماز مردم به آن مراجعه می کنند و دیگری مساجدی که مانند مسجد ما محلی است. ما چون مراجعه کننده زیادی در ساعات خارج از زمان نماز نداریم اعلام کرده ایم که تا دو ساعت بعد از نماز مسجد باز است. البته این صرفا به شبستان اصلی مربوط است و در غیر ساعات نماز بخش هشتی و مختص به مقبره شهدا باز است. علاوه بر این دانش آموزان و جوانان در مسجد ما می توانند تا هر زمانی که بخواهند درس بخوانند و تا وقتی که حضور داشته باشند مسجد برای آنها باز است.
* اولویت کارکردهای مسجد را چگونه ارزیابی می کنید؟
درباره اولویت های مسجد باید گفت که اقامه نماز، تعلیم معارف دین، بیان احکام و ارتباط ایمانی بین نمازگزاران در اولویت هستند. بنده اهتمام دارم بین دو نماز چند دقیقه حدیث بخوانم و توضیح دهم. باید به این موضوع هم اشاره کنم که وقتی گفته می شود نباید امام جماعت نماز مردم را به گروگان بگیرد، مربوط به سخنرانی های طولانی است.
* درباره نحوه اداره هزینه های مسجد چه مدلی را پیشنهاد می کنید؟ آیا وجود موقوفات و رقبات برای مسجد مفید است؟
مسجدی که درآمد نداشته باشد نمی تواند بگردد و هزینه ها را جبران کند. در گذشته مساجد به موقوفات متکی بودند و الان هم خوب است که مومنین برای مسجد موقوفات و رقباتی را ایجاد کنند. مسجد فائق موقوفه مستقلی ندارد اما صندوقی داریم در داخل مسجد که هر کس تمایل داشته باشد، می تواند به آن کمک کند.
در حال حاضر تلاش می کنم خانه ای را برای امام جماعت بعدی تهيه کنم و موقوفه ای را هم برای مسجد فراهم نمایم.
*چه نکاتی برای برگزاری صحیح مراسم جشن و عزاداری در مسجد شما را عایت می شود؟
جشن باید جشن و عزا هم باید عزا باشد. ما در مسجد برای جشن ها سعی می کنیم مداحانی را دعوت کنیم که شادمانی مردم را تامین کنند و سفارش می کنم دیگر روضه نخوانند مراسم جشن و عزا باید جدا باشد.
ذهن مردم الان به علت گرایش به تلویزیون و وسایل تصویری تحمل سخن غیر تصویری کمتر دارد. از طرف دیگر اگر روحانی بتواند برخی اشعار را با آوای خوب بخواند، جذاب خواهد بود.
* اقدامات مرکز رسیدگی به امور مساجد را در پیشبرد اهداف و ماموریت هایش چگونه ارزیابی می نمایید؟
افتخار می کنیم که تحت ولایت مقام معظم رهبری و از طریق مرکز رسیدگی به امور مساجد هدایت می شویم. کاری که امور مساجد می کند هدایت ها و راهنمایی هایی است که کتبی و شفاهی به مساجد ابلاغ می شود. پشتیبانی هایی که به مرکز انجام می دهد برای مساجد بسیار مفید است. اگر برنامه های مساجد احصا شود و هر مسجدی بتواند برنامه ها را به مساجد مجاور منتقل کند، این باعث رشد مساجد می شود. به طور کلی بنده اقدامات مرکز رسیدگی به امور مساجد را شایسته ارزیابی می کنم.