به گزارش
پایگاه تخصصی مسجد، علیرضا برومند؛ واقعه غدیر بنابر باور شیعیان از مهم‌ترین وقایع تاریخ
اسلام است که در آن، پیامبر اسلام(ص) هنگام بازگشت از حجة الوداع در ۱۸ ذی‌الحجه
سال دهم قمری در مکانی به نام غدیر خم، امام علی(ع) را ولی و جانشین خود معرفی کرد
و حاضران که بزرگان صحابه نیز در میان‌شان بودند در آنجا با امام علی (ع) بیعت
کردند. برای بررسی و شناخت بیشتر از واقعه غدیر با حجت‌الاسلام سید مهدی موسوی‌نیا،
امام جماعت مسجد جامع ابوذر و معاون آموزش حوزه علمیه امام حسن مجتبی لواسان
گفتگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.
وظیفه
مساجد و امام جماعت در زنده نگهداشتن فرهنگ غدیر چیست؟
مساجد، یک
ظاهری و یک باطنی دارد؛ یعنی به تعبیری یک نرم افزار و سخت‌افزار است و نظام مهندسی و فکری مساجد توسط امام جماعت است.
اگر امام جماعت، مسئله غدیر را سر لوحه کار و
زندگی‌اش قرار دهد. بی‌شک نمازگزاران مسجد که نیروهای جنگ نرم هستند و نیز با یک فرماندهی
بسیار قوی آماده رزم و دفاع از حریم امامت و ولایت می‌شوند. و باید بستر سازی، فرهنگ‌سازی و تصمیم بگیریم که إن‌شاءالله یک ایامی را به
عنوان مسئله غدیریه مشخص کنیم که پیشنهاد ما همان دهه ولایت و امامت است که از عید
قربان تا عید غدیر در نظر گرفته شده است.
إن‌شاءالله
با یک برنامه باشکوه به عنوان عید ولایت و ایام غدیریه نامگذاری کنیم. و آشنایی
مردم با فلسفه غدیر، بهترین کاری هست که بر عهده ائمه جماعات است که باید بنیانگذاری شود.
با اشاره به آیه 32 سوره مبارکه حج « ذَلِکَ وَمَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ
فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ ﴿۳۲﴾(اینگونه
است مناسک حج) و هر کس شعائر الهی را بزرگ دارد این کار نشانه تقوای دلهاست. (۳۲) » گفت: فلسفه غدیر، بی‌شک یکی از شعائرالهی است،
شعائر از شعیره گرفته شده است و شعیره به عنوان پرچم،علامت و نشان معنا شده است.
بدون شک یکی از پرچم‌ها و علامت‌های دین اسلام مسئله غدیر است.
امامان محترم جماعت وظیفه دارند؛ صدای
حضرت امیر(ع) را بعضاً در چاه‌های کوفه و مدینه فرو رفته بیرون بیاورند و مردم را
مطلع کنند از این جهت یهودی‌ها عصای پیامبرشان حضرت موسی(ع) را مقدس می‌دانند و
احترام برای آن قائل هستند. آیا مسلمانان نباید جانشین پیامبر را احترام کنند؟ لذا
جواب سؤال این است که امامان محترم جماعات و هم‌چنین مساجد باید بحث فرهنگ‌سازی و
زمینه‌سازی ایام غدیریه را داشته باشند که مردم مطلع شوند در این ایام چه اتفاقی
افتاد و آنچه که اراده الهی بود محقق شده است.
آموزه‌های
غدیر در وفاداری به رهبری و ولایت چیست؟
یکی از
آموزهای غدیر در وفاداری به رهبری و ولایت،
مطیع بودن و فرمانبرداری است. چون در مسئله غدیر ابتدا اطاعت از خدا است بعد پیروی
از ولی خدا است؛ یعنی دستوری از مافوق صادر شده است و دیگران مأمور به اجراء آن هستند که این جریان با محوریت
پیامبراسلام(ص) درباره شخصیت حضرت
امیرالمؤمنین(ع) بود.
نگاهی کنیم در طول تاریخ چگونه انسانها بایستی
از ولی خودشان تبعیت می‌کردند اشاره کنم به سوره مبارکه بقره، آیة‌الکرسی که در
انتهای آیه، خداوند می‌فرماید: همه انسانها، دارای یک ولی و سرپرست هستند انسانها
نمی‌توانند به عنوان مستقل و شخصیتی فارغ از هر گونه تبعیت برای خودشان زندگی
داشته باشند. پس انسانها باید دارای ولی باشند اما بعضی از انسانها ولی که
انتخاب می‌کنند ولی شایسته‌ای نیست و آیه
شریفه 257 بقره می‌فرماید: « اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ
الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِینَ کَفَرُوا أَوْلِیَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ
یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ
هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿۲۵۷﴾؛ خداوند، ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آوردهاند،
آنها را از ظلمتها، به سوی نور بیرون میبرد. (اما) کسانی که کافر شدند، اولیای
آنها طاغوتها هستند، که آنها را از نور، به سوی ظلمتها بیرون میبرند، آنها اهل
آتش اند و همیشه در آن خواهند ماند. (۲۵۷)» و در تشریح این آیه گفت: قطعا یک مؤمن
دیندار که ولی او خداست و از خدا تبعیت می‌کند بایستی که تحت امر او باشد در حالی
که بعضی از مردم زمان، طاغوتها را دارند رهبری و تبعیت می‌کنند و از آنها اطاعت
می‌کنند که دچار چندگانگی خواهند شد.
قطعا با توجه به سوره مبارکه مائده آیه 67 « یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا
أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ
وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ
الْکَافِرِینَ ﴿۶۷﴾؛ ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است کاملا (به مردم)
برسان و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده ای و خداوند تو را از (خطرات احتمالی)
مردم نگاه میدارد، و خداوند جمعیت کافران (لجوج) را هدایت نمیکند. (۶۷)» در تشریح این آیه« یَا أَیُّهَا
الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ
فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ » گفت: یک دستور است از جانب خدا به پیامبر که ای
رسول خدا ما به شما دستور می‌دهیم که تو باید این امر را ابلاغ کنی و به مردم
بفهمانی که اگر این کار را انجام ندهی این چهل سال رسالتی که از جانب من خدا، مأمور بودی بی‌فایده است و
مأجور نخواهی شد. لذا رسالت پیامبر مساوی است با ولایت ولی که انتصاب او با ولی
خدا است. که در آیه شریفه دیگر از همان
سوره مائده آیه55 « إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ
وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ
وَهُمْ رَاکِعُونَ ﴿۵۵﴾؛سرپرست و رهبر شما
تنها خدا است، و پیامبر او، و آنها که ایمان آورده اند و نماز را بر پا میدارند
و در حال رکوع زکات میپردازند.» در تشریح آیه گفت: روایت داریم که امام
علی(ع) جز اولین کسانی بود که به این
فرهنگ ایمان آورده و مسلمان شد. در جایی دیگر آیه 59 سوره
نساء آمده « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا
الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ
فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ
وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا ﴿۵۹﴾؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید
پیامبر خدا و صاحبان امر را، و هر گاه در چیزی نزاع کردید آنرا به خدا و پیامبر
ارجاع دهید اگر ایمان به خدا و روز رستاخیز دارید، این برای شما بهتر و عاقبت و
پایانش نیکوتر است. (۵۹) » یکی
از درس‌هایی که ما می‌توانیم از غدیر و تبعیت از رهبری داشته باشیم مطیع بودن و
فرمانبرداری در باب اطاعت از خدا و پیروی قطعا از ولی خداست.
همین طور که می‌دانیم و در قرآن هم ذکر شده است. مال خیلی مهم است و اگر انسانی از دنیا برود و او صاحب مال باشد قرآن می‌فرماید: ما برای مال
افرادی که از دنیا می‌رود وصی قرار دادیم سؤال اینجا است که مال مهم است یا امت؟
قطعا خداوند برای امت بعد از اینکه پیامبرش از دنیا می‌رود باید وصی قرار دهد که
این خود یکی از عظمت‌های دین اسلام است بعد از پیغمبر او دچار چندگانگی نمی‌شود و
مسیر مستقیم طی خواهد کرد.
فرهنگ
غدیر چه کمکی به وفاداری به ولایت و فرهنگ انتظار می‌کند؟
انتظار خود یک تمرین برای ولایت پذیری است و عربها
یک اصطلاحی دارند به عنوان مشق شمشیر بازی یعنی تمرین شمشیر بازی؛ انتظار خود یک
تمرین و مشق برای ولایت‌پذیری است. یعنی با وجود فلسفه انتظار، عیار تبعیت‌پذیری و
ولایت‌مداری زده می‌شود.
امروزه در
شهر واتیکان، فهول و بزرگان و اعاظم ادیان به دنبال منجی آخرزمان هستند و برای تعیین
آن ساعت‌ها وقت هزینه می‌کنند در حالی که یک بار آسیب و صدمه این که جانشین خدا را
اگر مردم تعیین کنند دچار چه نابسامانی‌هایی می‌شوند را خورده‌اند و آن مسئله قطعا
مسئله سقیفه بود. که خودشان جانشینی را برای پیامبر انتخاب کردند و چه زیان‌هایی
دیدند.
نتیجه میگیریم
که انتظار یک تمرین برای پذیرش امامت و ولایت است و سرچشمه آن هم در غدیر است. در
واقعه کربلا، مرز بین حق و باطل مشخص می‌شود اما آدرس آن را در غدیر میگیریم. در
جایی که پیغمبر فرمود « من کُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلی مَوْلاهُ، اللهمَّ والِ
مَنْ والاهُ و عادِ مَنْ عاداهُ وَانْصُرْمَنْ نَصَرَهُ واخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ.»
وجود نازنین پیغمبر دارد به ما کد می‌دهد کسی که پیرو این تفکر و اندیشه باشد بعد
از من می‌فهمد که پیامبر بعد از خودش مردم را بی‌سامان قرار نداده است و برای هدایت آنها فردی را که اراده‌ی خداوند بود
مشخص کرده است و دستش را بالا برده است و کسی که با آن دشمنی کند قطعا با خدا دشمنی کرده
است و کسی که او را دوست بدار قطعا با خدا
دوستی کرده است دعا می‌کند پیامبر، خدایا یاری کن آن کسی که را که یاری می‌کند علی
را و خار و ذلیل کن آن کسی را که علی را
دشمن میدارد و لذا مولا به عنوان سرپرست
و جانشین پیامبر و به عنوان امام برای مردم مشخص شده است.
غدیر، آدرس
نجات امت است، غدیر یعنی انتظار برای برابری و برادری؛ غدیر یعنی عدم یأس و
ناامیدی. من از خدا می‌خواهم که إن‌شاءالله
همه‌ی شیعیان ولایی بمانیم و ولایی برویم و آموزه‌های غدیر را بدانیم و
آگاه باشیم و آنچه که مسئله اصلی است تبعیت‌پذیری است و ولایت‌مداری است آن کسانی
که از شجره طیبه پیروی کردند قطعا از« السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِکَ
الْمُقَرَّبُونَ» هستند وآنهایی که متأسفانه دنبال شجره خبیثه رفتند خودشان و
اطرافیانشان را گرفتار کردند و این غیبت عظمایی که بین بندگان خوب و صالح و حجت‌الله
بالغه و ولی‌الله الأعظم امام زمان(عج) قرار گرفته است به واسطه عدم فهم و ضعف
عقولی است. که بعضا در این جامعه ما دچارش هستیم از خدا می‌خواهیم که خدا عاقبت‌هایمان
را ختم بخیر کند و عبادت‌های ناقصمان به عبادت‌های کامل آقایمان امام زمان(عج)
بخشیده شود.
البته نگرانی پیامبر برای بعد از خود نسبت به گمراهی مردم هم امر طبیعی است تا مادامی که این
امت منتسب به رسول‌الله هستند قطعا پیامبر بایستی که نگران برای هدایت مردم بعد از
خودش باشد. اما اراده الهی بر این شد که وصی و جانشین پیامبر مشخص و معرفی شود.
قطعا این اراده تا امروز هم وجود دارد حتی در عصر غیبت خداوند مردم را بدون راهبر
قرار نداده است در آیه 5 سوره قصص آمده « وَنُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ
اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ
الْوَارِثِینَ ﴿۵﴾اراده ما بر این قرار گرفته است که به
مستضعفین نعمت بخشیم، و آنها را پیشوایان و وارثین روی زمین قرار دهیم! (۵)» در
تشریح این آیه گفت: منظور از نعمت در این
آیه وجود نازنین بقیة‌الأعظم امام زمان(عج) است که آنها را پیشوایان و وارثین روی
زمین قرار داده است.
نتیجه میگیریم
که در واقعه غدیر پیامبر نگرانی برای هدایت امت بعد از خودشان داشتند. الحمدالله
اراده خداوند بر این شد که امروز من بنده عاصی که به عنوان مسلمان در عصر غیبت زندگی می‌کنم در آن زمان هم خداوند
و پیامبر از ما غافل نبود و فرزندی از فرزندان رسول خدا را برای ما به عنوان امام و رهبر قرار داده است. که آرزو می‌کنیم إن‌شاءالله که ما هم جزء سربازان
واقعی آن حضرت قرار بگیریم.