آقای میر لوحی، مساجد در آیات و روایات اسلامی دارای چه جایگاهی هستند؟
مساجد بزرگترین، مهمترین و با مکانت‌ترین پایگاه‌های دینی در دین اسلام به شمار می‌آیند، که خداوند آن‌ها را در زمین قرار داده است، در قرآن کریم در رابطه با اهمیت جایگاه مساجد آمده است:«انّ اوّل بیتٍ وضع للنّاس للّذی ببکّةَ مبارکاً و هدیً للعالمین» در حدیثی از پیامبر (ص) نیز نقل شده است "کسى که چراغى در مسجدى برافروزد، فرشتگان و حاملان عرش الهى مادام که نور آن چراغ در مسجد مى‌تابد براى او استغفار مى‌کنند."
برای ساختن خانه خدا همانند دیگر بناها نیازمند هیچ دلیلی نیست، هر چقدر مساجد فراخ‌تر و وسیع‌تر بنا شوند، با ارزش‌تر هستند و در صورتی که بهترین مکان‌ها در شهرها و روستاها برای این خانه‌های خدا اختصاص یابند، بهتر است.
وقتی آیت‌الله بروجردی در هامبورگ آلمان، اقدام به ساخت مسجد کردند که بعدها شهید بهشتی امام جماعت این مسجد شدند، در بهترین نقطه شهر هامبورگ این مسجد را بنا کردند و در ساخت مسجد به جذابیت، استحکام و مکانت آن توجه کردند تا موجب مجد و عزت اسلام شود.
نکته دیگری که در اهمیت جایگاه مسجد می‌توان به آن اشاره کرد، این است که حضرت فاطمه (ع) که در اجتماع حضور کمتری به جهت عدم اختلاط با نامحرم داشتند وقتی اصل اسلام و ولایت با خطر روبرو می‌شود نه در بازار و میدان شهر بلکه در مسجد علیه منافقان اعتراض می‌کنند، زیرا معتقدند که مساجد؛ پایگاه بصیرت و هدایت انسان‌ها هستند.
امروز پیوند با مسجد، باید در میان تک تک آحاد افراد جامعه تقویت شود، در روایت‌های اسلامی تاکید شده است که وقتی از شما در مورد کسی که عادت حضور در مسجد دارد، سوال شد، شهادت خوب در موردش دهید، زیرا کسی که انس دایمی با مسجد داشته باشد، بدون شک انسانی خوب و شایسته است، در روایات اسلامی نیز بیان شده است که «مومن در مسجد مانند ماهی در آب است» و همچنین از بزرگان دین نقل شده است که باید برای عدم حضور در مساجد دلیل آورد نه برای حضور دایمی در آن‌ها.
مساجد با داشتن چه ویژگی‌هایی می‌توانند ادعا کنند که مسجد تراز اسلامی هستند و یا به مسجد تراز اسلامی مبدل شده‌اند؟
به نظرم مسجد مطلوب و تراز اسلامی از لحاظ فیزیکی باید از جاذبه‌های لازم برخوردار باشند و از نظر باطنی هم قبله یک شهر اسلامی و کانون و محور همه فعالیت‌های آن شهر قرار گیرد.
با نگاه به میدان امام اصفهان می‌بینیم مسجد امام در محوریت این میدان قرار گرفته است و باید گفت، میدان امام اصفهان نماد یک شهر اسلامی است که سیاست، حوزه، علم، دیانت، تعلیم و تعلم، آموزش، تربیت، تجارت، صنعت، هنر، بازار، تولید، اقتصاد، حکومت، ورزش و حتی بهترین هنرهای اسلامی و مینیاتوری در آن پیش بینی شده و همه نمادها و مراکز حول آن، کانون‌شان به سمت خانه خدا و در خدمت مسجد قرار گرفته است.
محور قرار گرفتن مساجد در شهرهای اسلامی با الگوبرداری از شیوه و کار رسول گرامی اسلام (ص) در صدر اسلام است، در حال حاضر یکی از کارکردهای مسجدالحرام و خانه کعبه اجتماع مومنین است، بر این اساس مسجد مطلوب باید محل تجمع مسلمین باشد، زیرا چنین مسجدی می‌تواند، مرکز نشر معارف توحیدی و اهل بیت (ع)، مراسم عقد و ازدواج جوانان و عامل وحدت بخش برای اقتدار مسلمین و اسلام قرار گیرد و همانند دوران صدر اسلام، مرکز تجهیز علیه دشمنان، ساماندهی معیشت نیازمندان و درمان آنان شود.
آیا مساجد ما شاخصه‌های مسجد مطلوب و تراز اسلامی را دارند؟ برای دستیابی به آن چه باید کرد؟
امروز مسجدی که چشم دشمنان را از اقتدار مسلمانان بترساند، مسجد نمونه و تراز اسلامی به شمار می‌آید و هر برنامه و مرکزی که موجب در حاشیه قرار گرفتن و کمرنگ شدن مسجد و عبادت مردم در این خانه خدا شود و همچنین موجب کمرنگ شدن جایگاه مساجد در جامعه شود، مورد پسند و زیبنده جامعه مطلوب و آرمانی نیست.
به نظرم باید این موضوع مورد بررسی قرار گیرد که اکنون در جامعه اسلامی چرا یک مسجد نمی‌تواند محور محله باشد و حضور مردم در آن کمرنگ است و بالعکس، دیگر حواشی و مراکز کنار آن مسجد با اقبال بیشتری روبرو هستند.
اگر کوتاهی و کم‌توجهی نسبت به مساجد می‌شود، اداره‌کنندگان، هیئت امنا، ائمه جماعات، خدمتگزاران و نهادهای متولی آن باید خودشان را در این زمینه مقصر بدانند که چرا زمینه دستیابی به یک مسجد با کارکردهای مطلوب و ایده‌آل را فراهم نکرده‌اند، معتقدم هر علتی که باعث شود، جایگاه مسجد تضعیف و از رونق بیافتد باید ریشه‌یابی شده و در جهت دستیابی به مسجد مطلوب تلاش شود.
مساجد در جامعه اسلامی باید در بخش‌های تفسیر و تدبر قرآن کریم، بحث و مباحثه و تعلیم و تعلم به مردم خدمات ارایه دهند و در حال حاضر مساجد ما باید این قابلیت‌ها و ظرفیت‌ها را برای خدمت رسانی به تمام قشرها و آحاد جامعه داشته باشند.
افراد در هیچ مکانی بهتر از مساجد نمی‌توانند در مورد عقاید، اخلاق، دین، امر به معروف و نهی از منکر، بصیرت، قضایای جهان اسلام، بیداری اسلامی، گروه‌های داعش و تکفیری، کشتارهای یمن به دست آل سعود که طومار جهان اسلام را در هم می‌پیچید و مسئله اصلی اسلام است، به مردم آگاهی دهند، بنایراین اهتمام به این موضوعات باید در مساجد تقویت شود، تا به مسجد مطلوب دست یابیم.
در اوایل انقلاب اسلامی بسیاری از مساجد پر رونق بودند و کارکردهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آن‌ها نمود بیشتری داشت و امروز هم این کارکردها باید تقویت شوند.
چگونه این باور را در میان مردم فرهنگسازی کنیم که مساجد می‌توانند قابلیت پاسخگویی به تمام نیازهای آنان را داشته باشند؟ و از طرفی این قابلیت‌ها را در مساجدمان فراهم کنیم؟
باید این موضوع در میان مردم فرهنگسازی شود و این احساس ایجاد شود که با حضور در مساجد به علم‌شان افزوده می‌شود، مسایل شرعی و احکام را فرا می‌گیرند یا قرائت قرآن‌شان با استادی که در مسجد فعالیت می‌کند، تصحیح و تقویت می‌شود.
از طرفی از تفسیر و تدبر قرآن بهره می‌گیرند و یا با حضور مستمر در مساجد می‌توانند از قضایای تاریخ اسلام و شرح زندگی و سیره پیامبر (ص) و ائمه معصومین (علیهما سلام)، فلسفه انتظار، بصیرت و اتفاقات و رخدادهای جامعه مطلع می‌شوند، در این صورت است که به طور قطع حضور دائمی در مساجد خواهند داشت، چرا که بهترین مکان برای انتقال این موضوعات مساجد هستند، این در حالی است که متاسفانه امروزه بسیاری از مساجد نسبت به برگزاری چنین برنامه‌هایی توجه لازم را ندارند.
الگوی امام جماعت به عنوان مدیر مسجد باید پیامبر (ص) و حضرت امیر (ع) باشد تا بیشترین جاذبه را برای همه طبقات به ویژه نسل جوان، نوجوان و بانوان داشته باشند و از هر ابزاری دینی می‌تواند در این جهت استفاده کند.
موضوع دیگری که لازم است، ذکر شود، این است که امروز اغلب مردم به دلیل مشکلات اقتصادی و فرهنگی و مشکلات روزمره، کمتر مجال حضور در مساجد را دارند و اگر دغدغه‌ها و مشکلات زندگی در مردم کمتر شود آنان با فراغ بال بیشتری در مساجد حضور می‌یابند و درهای مساجد نیز ساعات بیشتری به روی مردم باز می‌ماند.
شما سال‌ها است که امام جماعت مسجد جامع امام صادق(ع) در میدان فلسطین هستید، به نظرتان این مسجد به شاخصه‌های مسجد تراز اسلامی و مطلوب نزدیک است؟
مسجد جامع امام صادق (ع) در میدان فلسطین توسط آیت‌الله مهدوی کنی در یکی از نقاط حساس شهر تهران که کم برخوردار از مسجد است ساخته شد، در این مسجد، اقامه نماز جماعت در 3 نوبت مورد توجه است و در مناسبت‌های مختلف در آن برنامه و مراسم سخنرانی برگزار می‌شود.
همچنن همه ساله در ماه رجب مراسم اعتکاف در این مسجد با حضور گسترده نوجوانان، جوانان، دانش‌آموزان و دانشجویان همراه با برنامه‌های پر محتوا و با حضور سخنرانان مطرح برگزار می شود، به طوری که در مراسم اعتکاف رجبیه سال 96، 500 نفر در این مسجد شرکت داشتند.
یکی از موضوعاتی که در مسجد جامع امام صادق (ع) مورد توجه است که شاید در کمتر مسجدی دیده می‌شود، این است که هرکس یک سال در برنامه‌های مسجد شرکت می کند، از حجم بالایی از تفسیر قرآن، نهج البلاغه، زیارت ها، دعاها، سیره ائمه (علیهما سلام)، تاریخ اسلام، حقایق و معارف اسلامی آشنا می‌شود.
همچنین یکی دیگر از رویکردهای ما در مسجد جامع امام صادق (ع) این است که در هر مناسبت سیاسی و بین‌المللی قضایای قدس، روز جهانی قدس، مسایل حزب الله لبنان، درگیری با اسراییل، مظلومیت‌های یمن، قضایای بحرین و انواع قضایاهای منطقه و جهان اسلام این مسجد فعال است، یعنی هیچ میدانی مانند میدان فلسطین و مسجد جامع امام صادق (ع) این طور در همه صحنه های سیاسی و بین المللی و مسایل مقاومت اسلامی فعال نیست.
در واقع مسجد جامع امام صادق (ع) یکی از عرصه‌های فعال افزایش بصیرت اسلامی و توجه به مسایل سیاسی، حکومتی و عبادی به شمار می‌آید و تمام فعالین این مسجد تلاش می کنند که این مسجد همیشه جزو مساجد فعال به شمار می‌آید، اما در عین حال هیچ وقت هم این ادعا را نداشته‌ایم که به جایگاه مسجد تراز اسلامی رسیده‌ایم و همواره سعی می‌کنیم تا با تلاش بیشتر و برگزاری برنامه‌های گسترده، پاسخگوی همه اقشار جامعه باشیم.