پایگاه تخصصی مسجد، گروه بین الملل: روابط میان عراق و عربستان با فراز و نشیب های فراوانی روبرو بوده است. حیدر العبادی ماه گذشته میلادی اولین بار از زمانی که در سال ۲۰۱۴ به نخست وزیری عراق رسید به عربستان رفت و با ملک سلمان دیدار و گفتگو کرد. وی قبلا نیز در ماه مارس گذشته در حاشیه نشست سران عرب در اردن با ملک سلمان دیدار کرد. عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان نیز فوریه گذشته به عراق سفر کرد.
اما سفر روز یکشنبه هشتم مرداد ماه مقتدا صدر رهبر جریان صدر عراق به عربستان توجه بسیاری از ناظران امور تحلیلگران را به خود مشغول کرد. وی در جده مورد استقبال ثامر السبهان که اکنون در پست وزیر دولت سعودی در امور کشورهای خلیج فارس در وزارت خارجه عربستان کار می کند، قرار گرفت. جریان صدر در پارلمان عراق کرسی هایی دارد و گردانهای السلام یکی از مهمترین گروههای حشد شعبی ضد داعش محسوب می شود. وی قبلا نیز در سال ۲۰۰۶ به عربستان رفته است.
جریان صدر در داخل عراق جریانی مهم است و علاوه بر اینکه این جریان به رهبری مقتدا صدر با سپاه المهدی در برابر اشغالگران آمریکایی جنگیده است در جنگ با داعش نیز در قالب گردانهای صلح به ویژه در سامرا و استان صلاح الدین مشارکت کرده است.
مقتدا صدر به گونه ای کوشیده است که خود را متوازن و در عین حال فعال نشان دهد هم در دولت حضور داشته است و هم در جریان اعتراضات بغداد، طرفداران وی مشارکت داشتند.
اما فعالیت های کنونی جریان صدر را شاید به گونه ای بتوان در راستای جستجو برای یافتن نقش پس از مرحله آزادسازی موصل دانست که همه جریان ها و گروههای عراقی و منطقه ای به آن توجه خاصی دارند. در فاصله مانده تا انتخابات پارلمان عراق گروههای سیاسی تحرکات خود را شدت بخشیده اند. مقتدا صدر در این میان کوشیده است که روابط متوازنی با کردها، ائتلاف علاوی و سیاستمداران سنی عراق داشته باشد.
در این میان عربستان سعودی شاید پس از شکست در پرونده های سوریه و یمن به دنبال بازنگری در برخی پرونده ها باشد. آل سعود تاکنون به اهداف خود در یمن نرسیده است و در سوریه نیز گروههای مورد حمایت آن راه به جایی نبرده اند و از سویی حشد شعبی عراق در موصل و دیگر مناطق دستاورهای درخشانی داشته است.
به اعتقاد تحلیلگران عربستان که در عراق پس از سال ۲۰۰۳ دخالت مخرب داشته است نتوانست از این سیاست های مخرب نتیجه ای بگیرد. سعودی ها شاید پس از شکستی که در یمن متحمل شده اند و بی نتیجه بودن سیاست های خود به این جمع بندی رسیده اند که سیاست های واقع بینانه ای اتخاذ کنند.
مقتدا صدر مواضع مهمی ضد سعودی ها ایفا کرده است که از جمله آن می توان به درخواست تعطیل سفارت عربستان در بغداد در اعتراض به اعدام آیت الله شیخ نمر النمر و انتقاد شدید وی از دخالت نظامی سعودی ها در سرکوب ملت بحرین یاد کرد.
الاخبار درباره این سفر نوشته است: «مقتدا صدر بمب سیاسی از نوع سنگین هنگامی میهمان مسئولان ارشد سعودی شد، منفجر کرد در سفری که به اعتقاد آگاهان امور سیاسی عراق علنی شده است. با وجود اینکه مقدمات سفر طی روزهای گذشته مخفی بوده است حتی داخل جریان صدر از بیم اینکه به بیرون درز کند اما این سفر اتفاقی نیست و در راستای تلاش های طولانی میان ریاض و الحنانه(مکان اقامت صدر در نجف) است.
این رسانه می نویسد: سفر صدر رسمی نیست و سفر وی در قالب یک رهبر عراقی است و ااگر برخی سعی دارند که سفر وی را با حیدر العبادی نخست وزیر عراق به عربستان در یک ماه قبل مقایسه کنند این فرق می کند سفر العبادی با هماهنگی همه طرف های منطقه ای و تلاشی برای این بود که بغداد در محور بندی های منطقه ای نیست. العبادی سفرش را به عربستان با هماهنگی تهران انجام داد.
الاخبار در ادامه نوشت: دو سال قبل طرفداران صدر در بغداد علیه ایران شعار دادند و مقتدا صدر برای توجیه جهل برخی طرفدارانش سریعا به تهران سفر کرد. ثامر السبهان که حدود یکسال قبل سفیر سعودی ها در عراق بود و از عراق بیرون رانده شد استقبال گرمی در فرودگاه ملک عبدالعزیز جده از وی به عمل آورد. این استقبال نشان دهنده روابط گرم میان این دو و علنی کردن آن است.
این رسانه لبنانی آورده است: شایان ذکر است که روابط سری آنها در عراق شروع شده و در سفر اخیر صدر به بیروت تحکیم شد و دو طرف نشست هایی در سفارت عربستان در پایتخت لبنان داشتند. علاوه بر آن سفر هیئت های صدر به دو پایتخت عربی در راستای هماهنگی ریاض-حنانه است. شاید ریاض خواسته است که با فرستادن السبهان به استقبال از مقتدا صدر قبل از دیدارش با محمد بن سلمان، ایران را تحریک کند و وانمود کند که عراق وارد مرحله مورد نظر عربستان در برابر ایران شده است.
الاخبار می نویسد: احتمالا مقتدا صدر با مسئولان سعودی قانون انتخابات را بررسی کند به ویژه پس از ائتلاف با ایاد علاوی فرد نزدیک به ریاض. این دو قصد دارند که کرسی زیادی را به خود اختصاص دهند و گذشته از آن مقتدا صدر به دنبال یافتن منبع مالی است و این همان خواسته سعودی هاست که به دنبال یافتن فرد شیعی هستند که حضوری قوی در عراق داشته باشد. هدف سعودی مقابله با ایران است.
این رسانه نوشت: اما چرا زمان کنونی را مقتدا صدر برای سفر انتخاب کرده است. برخی رهبران عراق از آن تعجب نکرده اند اما برخی دیگر شگفت زده شده اند زیرا در حال حاضر آل سعود در حال سرکوب مردم العوامیه در شرق عربستان است و گذشته از آن حملات سعودی ها به نیروهای حشد شعبی عراق که در بازپس گیری مناطق بسیاری از عراق نقش داشته اند، ادامه دارد. شاید پس از سفر نوری المالکی به روسیه و دیدار وی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور این کشور، مقتدا صدر خواسته این موضوع را مورد تاکید قرار دهد که حامیان وی از محور ایران و متحدانش نیستند بلکه محور عربی به رهبری عربستان است.
الاخبار می افزاید: بر اساس گزارش های رسیده به الاخبار، مقتدا صدر هنگام بازگشت از عربستان خطابه ای آتشین ضد متحدان ایران و حشد شعبی خواهد داشت. وی خواهد کوشید که به اعتراضات دامن بزند و حشد شعبی را منحل کند. مقتدا صدر به دنبال تفوق بر افراد جدید اشاره به عمار حکیم جریان حکمت ملی است. فتنه بغداد موجود و ادوات آن آماده است و از طلاق تهران شروع و به بازگشت داعشی ها سیاسی که همه دستاورهای ملت عراق را محو می کند ختم می شود».
«مجتهد» فعال توئیتری معروف عربستان سعودی و افشاگر اسرار خاندان حاکمه آل سعود از رفت و آمدهای اخیر مسئولان و مقامات عراقی از جمله حیدر العبادی و مقتدی صدر به عربستان پرده برداشت.
العربی الجدید در مطلبی با عنوان «مقتدی صدر در عراق: دیدار با اهدافی که محصور به عراق نیست» به اهداف سفر رهبر جریان صدر به عراق پرداخته است.
این رسانه می نویسد: به دعوت رسمی دربار پادشاهی عربستان مقتدا صدر رهبر جریان صدر و رهبر معنوی دو گروه برجسته حشد شعبی عراق یعنی سرایا السلام و لواء الیوم الموعود به عربستان سفر کرد. در این میان اطلاعات تایید شده ای درباره این سفر و جود دارد که این سفر محدود به عراق و شهرهای آزاد شده از لوث داعش نیست بلکه مرتبط با پرونده بسیار حساس سعودی ها یعنی آرام کردن اوضاع شعله ور شده داخل استان القطیف و به ویژه شهر العوامیه که صدر از پایگاه مردمی زیادی در آن برخوردار است، می باشد.
العربی الجدید نوشت: دفتر صدر با صدور بیانیه ای به سفر مقتدا صدر به عربستان در راس هیات از معاونانش بدون ذکر جزییات بیشتر اشاره کرد اما یکی از رهبران جریان صدر به العربی الجدید گفت که معاونان ارشد صدر از جمله کاظم العیساوی معاون نظامی معروف به ابو دعاء العیساوی در قالب این هیات به عربستان رفته است و قرار است با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان و دیگر مسئولان و نیز اعضای هیئت برجسته علما دیدار و گفتگو کند.
شیخ جمال العبیدی عضو جریان صدر در استان بابل تلفنی به العربی الجدید گفت: این سفر با دعوت رسمی عربستان صورت گرفته است. این سفر به علت وظایف داخلی مربوط به جریان و گرفتاری مقتدا صدر در این زمینه به تعویق افتاده بود. موضوعات زیادی در این سفر بررسی خواهد شد. العبیدی توضیحاتی بیشتری ارائه نداد اما اعلام کرد که این سفر دو روزه یا سه روز خواهد بود و پرونده هایی مورد بررسی قرار خواهد گرفت که اولویت منافع عراق را در نظر خواهد گرفت.
العربی جدید در ادامه به نقل از یک نماینده پارلمان عراق آورده است: در این دیدار پرونده های مختلفی بررسی می شود که از جمله آنها موضوع اهل سنت در شهرهایی مانند بابل، بیجی، دیالی و صلاح الدین و نیز موضوع توافق داخلی و حمایت از طرح وحدت گروههای سنی است. اطلاعاتی درباره اینکه عربستان به دنبال این است که سفر مقتدا صدر به عربستان نقش مثبتی در پرونده اعتراضات رو به رشد در استان القطیف و العوامیه در شرق عربستان داشته باشد به ویژه که صدر از جایگاه مردمی بالایی برخوردار است. این دیدار برای عربستان مهم استاین دیدار برای عربستان مهم است. دعوت های مشابهی از شخصیت های شیعی، سیاسی و دینی برای سفر به عربستان به عمل آمده است مانند عمار حکیم، جواد خالصی و همام حمودی اما مشخص نیست که این دعوت ها از سوی دیگر پذیرفته خواهد شد یا خیر».
هافینگتون پست عربی به نقل از یک منبعی که نامش را فاش نکرد درباره این سفر نوشت: مقتدا صدر از روحانیون شیعی عراقی است که خواستار برقراری روابط متوازن با همه کشورهای همسایه است.
این در حالی است که برخی تحلیلگران عراقی بر این باورند که این سفر ممکن است در ۳ بعد صورت گرفته باشد؛ نخست، اینکه قبلا مقامات رسمی عراق مثل العبادی به عربستان سفر کردند و با مقامات رسمی آن دیدار کردند. بنابراین نمی توان به مقتدی صدر خرده گرفت که چرا به عربستان سفر کرده است. ممکن است این سفر در راستای همان اهدافی باشد که پیشتر مقامات عراقی به خاطر آن به ریاض رفته اند.
دوم، ممکن است مقتدی صدر برای رایزنی جهت حل و فصل مشکلات شیعیان این کار را کرده باشد.
سوم، صف آرایی سیاسی. از یک سو، عربستان پس از شکست سنگین داعش در موصل به دنبال جذب برخی گروه های شیعی عراق به سمت خود است و از سوی دیگر، جریان صدر نیز قصد دارد با بهره مندی از تمامی امتیازات داخلی و حمایتهای خارجی خود در انتخابات آینده حضور یابد و نقش خود را ایفا کند.
ناظران امور عراق بر این باورند که عربستان به دنبال تحقق اهداف خود در ایجاد شکاف میان احزاب شیعی در عراق است.
شبکه العالم به نقل از عبدالحمدی الراوی کارشناس امور عراق آورده است: بعید نیست که دعوت های مشابهی از دیگر شخصیت های شیعی به عربستان به عمل آید به ویژه که دعوت از مقتدا صدر اقدامی تعجب آور بود.
اما آنچه به خلاصه می توان درباره سفر مقتدا صدر گفت این است؛
-سفر با اهداف استمداد طلبیدن از مقتدا صدر برای پایین آمدن از نردبانی که سعودی ها در یمن از آن بالا رفته اند و گرفتار شده اند باشد. به عبارت دیگر عربستان به دنبال راه خروجی از بحران و باتلاق یمن است.
- ایجاد شکاف در میان صفوف احزاب و گروههای شیعی عراق از سوی عربستان. سعودی ها هیچگاه از قدرت گرفتن شیعیان خرسند نبوده اند و از هیچ تلاشی برای پایان دادن به روند سیاسی کنونی عراق دریغ نکرده اند.
-تحقق آنچه با حربه های مختلف سعودی ها نتوانستند در عراق به دست بیاورند و ضربه زدن به حشد شعبی این نیروی مخلص و جان برکف مردمی عراق. در جریان جنگ با داعش در مناطق مختلف رسانه های سعودی حملات سنگینی ضد الحشد الشعبی عراق داشته اند.
- کمک گرفتن از جریان صدر برای آرام کردن اوضاع بحرانی شرق عربستان به ویژه العوامیه.
- تدوام تلاش های آل سعود برای مقابله با ایران و محور مقاومت.
- تلاش جریان صدر برای کسب حمایت منطقه ای در آستانه انتخابات پارلمانی عراق.
منبع: خبرگزاری مهر