پایگاه تخصصی مسجد / حجت‌الاسلام حسین تیموری: امام خمینى صرف نظر از آن که در جلسات درسى، عبادات و نماز جماعت را در مساجد برگزار مى نمود، مسجد را بهترین مکان براى شروع نهضت مى دانست .
او در مسجد اعظم قم دوم ذى حجه ١٣٨٣ ه ق ( ١٣۴٢ ه ش) اندکى پس از آزادى، در جمع هزاران نفر از علما و فضلاى قم و سایر اقشار به تفصیل آن چه را پس از بازداشت ایشان رخ داده بود و شاه و دستگاه تبلیغاتى وى در ایران و خارج شایع ساخته بودند، به باد انتقاد گرفت آن گاه در اثر انعکاس این فریاده او بیدار باش هاى روشنگر و حرکت آفرین امام، در سراسر کشور خطبا و گویندگان متعهد در اجتماعات گوناگونى که در مساجد تشکیل مى گردید به پیروى از امام امت به افشاگرى و مخالفت با نظام ستم شاهى پرداخته و تحول عظیمى در افکار و اندیشه هاى مردم به وجود آوردندکه باعث ترس رژیم پهلوى و اربابانش گردید.
این فریادها که از عمق جان ها در پایگاه مقدس مسجد برخاسته بذر امید و حرکتى بود که بر دل ها پاشیده و با تداوم آن به رشد و نمو و شکوفایى رسید، امام در نجف اشرف و علم ا و خطبا و طلاب در شهرهاى گوناگون و روستاهاى کشور با سخنرانى هاى کوبنده بر این حرکت مقدس تداوم بخشیدند، نوارهاى سخنرانى هاى امام و پیام هاى معظم له به گونه دقیق و برنامه ریـزى شـده در مسجـد به مردم مى رسید به همین دلیل رژیم در مقام مخالفت و به تعطیلى کشانیدن این اماکن مقدس برآمد اما موج حرکت چنان قوى بود که نمى توانست آن را از ریشه برکند و لذا گاهى گویندگان متعهد را که بر فراز منابر مساجد حقایقى را مطرح مى کردند راهى زندان، تبعید و یا ممنوع المنبر مى گردانید و در مواقعى هم مزدوران رژیم ستم شاهى به مساجد مى ریختند و مردم را مورد ضرب و شتم قرار مى دادند و زمانى هم درب ها را مى بستند تا کسى به این اماکن نیاید.
مسجد هدایت واقع در خیابان استامبول تهران پایگاه مهم فرهنگى و سیاسى آیت اللّه سید محمود طالقانى بود و او در مدت سى سال در این مکان مبارک نسلى دین دار، دردمندو مبارز تربیت کرد، افراد حاضران در این مسجد اغلب جوانان و دانشجویان بودند و به قول شهید مطهرى دالان دانشگاه بود
براساس گزارش هاى ساواک طالقانى در مسجد مزبور به موعظه و تفسیر مى پردازد و در جلسات وى حدود ۴٠٠ نفر شرکت مى کنند، او در بیانات خود پیوسته به اوضاع روز پرداخته و به مقامات عالى رژیم پهلوى حمله مى نماید و اولیاى امور ر ا به ایجاد محیط رعب و وحشت و نقض قانون اساسى و آزادى بیان، اختلاس و ارتشاء متهم ساخته و حضار را به قیام علیه وضع کنونى تحریک مى کند چون با وجود تذاکرات مکررى که به نامبرده در مورد خوددارى از ادامه این روش داده شد، مشارالیه به حملات خود ادامه مى دهد لذا عمل وى طبق ماده ٧٩ قانون مجازات عمومى جرم محسوب و در صورت تصویب مراتب به دادستانى ارتش منعکس تا نامبرده تحت تعقیب قرار گیرد
در گزارش ساواک این مسجد به عنوان کانون جوانان معرفى شده چرا که محل فعالیت هاى انجمن اسلامى دانشجویان دانشگاه تهران در این مسجد بود و انجمن اسلامى دانشجویان تهران در سال ١٣۴٢ سخنرانیهاى افشاگرانه خود را علیه انقلاب سفید در مسجد هدایت برگزار کرد از این رو شهید باهنر آن را اولین مرکز هدایت جوانان و روشنفکران و شهید چمران آن را کشتى نجات نامید و بیانات طالقانى در این مسجد کام حاکمان رژیم پهلوى را تلخ کردوهمواره وى را ممنوع المنبر مى نمودند یاروانه زندان وتبعید می کردند.
شهید آیت اللّه مفتح به موازات فعالیت هاى علمى و آموزشى بنا به دعوت اهالى مسجدالجواد که یکى از معدود پایگاه هاى عرضه اسلام راستین در آن زمان بود، در این مکان به ایراد سخنرانى و جلسات تفسیرى پرداخت و به روشنگرى نسل جوان مبادرت نمود، یادآور مى شـود در سـال ١٣۴٩ تا ١٣۵١ شمسـى برنامه هاى تبلیغى این مسجد زیرنظر شهید مطهرى بود.
مفتح در سال ١٣۵٢ شمسى براى ایجاد تشکل بین نیروهاى مؤمن و مبارز و گشودن سنگرى براى ارائه اسلام راستین، امامت مسجد جاوید را پذیرفت و در این پایگاه یک هسته مقاومت تشکیل داد و در اکثر اوقات از سخنرانان مبارز دعوت به عمل مى آورد تا جوانان و خصوص دانشجویان را متوجه حقایقى ناب نماید.
به دلیل تبدیل شدن مسجد جاوید به سنگرى استوار براى ستیز با طاغوت و استقبال اقشارتحصیل کرده از برنامه هایش و سخنرانى شخصیت هایى چون آیت اللّه خامنه اى و شهید مطهرى در آن، برنامه هاى این مسجد بیش از ١٨ ماه ادامه نیافت و در سوم آذر ١٣۵٣ پس از سخنرانى آیت اللّه خامنه اى ساواک به آن هجوم برد و مسجد جاوید را تعطیل و مفتح را روانه زندان ساخت.
در سال ١٣۵۵ شمسى مفتح امامت مسجدى را در حوالى حسینیه ارشاد پذیرفت که به مسجد قبا معروف گردید تا یادآور مسجدى باشد که در ظلمتکده جاهلیت توسط رسول اکرم بنیان نهاده شد مفتح در مسجد مزبور در سطحى وسیع تر به تشکیل کلاس هاى عقیدتى و سخنرانى هاى روشنگرانه دست زد، رژیم که چنین شور و شوق و تحولى را مى دید، وى را در تنگنایى سخت قرار داد اما او تنها و استوار در برابر فشارهاى سیاسى ایستاد و این مسجد چنان مورد استقبال جوانان قرار گرفت که جمعیت انبوه هنگام سخنرانى خیابا نهاى اطراف آن را پر مى کرد در گزارش ساواک نیز از جذب جوانان مذهبى در این مسجد سخن به میان آمده و این که مسجد قبا به قطب تازه اى براى مبارزین تبدیل شده و جاى مسجد هدایت را گرفته است.
شهید دکتر محمد جواد باهنر طى سا ل هاى ١٣۴٢ تا ١٣۵۶ همزمان با استفاده از آموزش و پرورش و مدارس، از مساجد و حسینیه ها براى ایجاد تحول فرهنگى و سیاسى در جامعه استفاده نمود.
او فعالیت خود را به یک مسجد خاصى محدود نکرد بلکه با مساجدى که پایگاه مبارزان بود، ارتباط داشت و در چندین مسجد سخنرانى مى نمود. مسجد جلیلى واقع در خیابان ایران شهر یکى از مهم ترین پایگاههاى مبارزه علیه حکومت پهلوى بود . در این مسجد اقشارى از بازاریان تا روحانیان و دانشگاهیان در آن شرکت مى کردندو به تباد ل نظر در مسایل سیاسى مى پرداختند. شخصیت تأثیرگذار این مسجد آیت اللّه محمدرضا مهدوى کنى بود. باهنر در مواردى در این مکان به فعالیت و انجام سخنرانى مى پرداخت وى در سخنرانى هاى خود در مسجد جلیلى به ناهنجارى هاى سیاسى در جامعه اسلامى پرداخت و سلطه خارجى را از موانع رشد و ترقى دانست شهید باهنر به دلیل شرکت در بحث هایى که شب هاى شنبه هر هفته در این مسجد تشکیل مى گردید تحت مراقبت و کنترل ساواک قرار گرفت در مسجد هدایت هم باهنر، از رژیم پهلوى انتقاد شدیدى نمود و حکومت شاهنشاهى را زیر سؤال برد . باهنر به دلیل فعالیت در این مسجد و نیز مسجدالجواد ممنوع المنبر گردید