به گزارش پایگاه تخصصی مسجد، وقتی پای صحبت پدرها و مادرهایی می‌نشینیم که دختر و پسر جوان و یا نوجوان دارند، بارها این جمله‌ها را شنیده‌ایم که «حرفشو نمی‌فهمم»، «دوره و زمونه عوض شده»، «سر از کارش در نمی‌آورم» و... . تمامی این موارد، مربوط به شکاف نسلی می‌شود؛ پدیده‌ای که در همه دوران‌های گذشته نیز کم و بیش وجود داشته است و گویا با سرعت زیاد رشد تکنولوژی، خود را از هر زمانی بیشتر نشان می‌دهد.
گسست نسلی چه معنایی دارد؟ اشتراکات بین نسل‌ها چطور باید توسط مساجد و نهادهای فرهنگی تقویت بشود؟ مسجد به عنوان پایگاهی عبادی و اجتماعی، که در تمامی سال، پذیرای همه سنین و قشرهای مختلف مردمی است، چه کارکردی در کاهش پدیده گسست نسل‌ها دارد؟ حضور در مسجد و شرکت در نمازهای جماعت و مراسم مذهبی، فعالیت در برنامه‌های مختلف و تعامل با افرادی که هدف مادی یا تحصیلی یا... ندارند، چه محتوا و مهندسی‌ای باید داشته باشد تا مخاطبان همدل‌تر و در نتیجه مشتاق‌تر شوند؟
برای بررسی این موضوعات پای صحبت مادر و پدر، مربی، فرزند، روحانی مسجد و نمازگزارانی در شمال شرق تهران نشسته‌ایم که درد دل‌هایشان با موضوع «گسست نسل‌ها» از دل بر می‌آید و بر دل می‌نشیند.
امام جماعت:
نگاه چند بُعدی به مسجد
حضور افراد در مسجد، زمینه خوبی برای انتقال پیام‌های انقلاب به نسل جدید فراهم می‌کند. نباید بین نسل جوان ما و اصل انقلاب فاصله ایجاد شود، چون یکی از توطئه‌های دشمن، گسست نسلی و پاک کردن تاریخ انقلاب اسلامی از ذهن جوانان است.
مناسبت‌های ملی و مذهبی فرصت خوبی است تا بزرگ و کوچک، با حضور در مساجد و در جمع مردم، آرمان‌ها و اهداف انقلاب اسلامی را مرور کنند. همین پیوستگی و حضور فعال مردم در مساجد، سبب ایجاد انس و الفت می‌شود.
چه جایی را مانند مساجد می‌توان یافت که افراد از هر سن و خانواده و هر سطح تحصیلات و... کنار هم جمع شوند و چشم‌داشتی هم نداشته باشند.
پس مساجد نباید یک بعدی باشند، آخرت و دنیا، عبادت و سیاست، معاد و معاش، معنویت و مادیت و... به هم گره خورده است. باید برای تقویت ارتباط نسل‌ها با یکدیگر و طراحی برنامه‌هایی که با تجربه‌ترها کنار جوانان قرار بگیرند و به وحدت برسند، برنامه‌ریزی شود.
امام جماعت مسجد، کانون فرهنگی، پایگاه بسیج و هیئت امنای مسجد باید با هم هماهنگ باشند تا فعالیت‌های مثبت این چهارستون مسجد، سبب حضور محسوس مردم در مساجد شود. تفرقه و خودرأیی بدترین ضربه را به جذب نسل‌های بعدی به مساجد می‌زند.
یکی از مربیان قرآنی مسجدی:
خود‌باختگی در تکنولوژی
گسست نسلی یعنی اینکه افکار و عقاید، نوع پوشش، فکر و فرهنگ بچه‌ها با نسل قبل‌شان (نسل پدر و مادرشان) تفاوت پیدا می‌کند. بالاخره هر نسلی با نسل قبلی تفاوت‌هایی دارد، اما چون در گذشته امکانات کمتر و سرعت پیشرفت خیلی کند بوده است، تفاوت‌های نسلی هم محسوس نبود. ولی در سال‌های اخیر، به دلیل انفجار اطلاعات و سرعت شگفت‌آور تکنولوژی، با نسلی مواجه هستیم که با حجم انبوهی از اطلاعات روبرو هستند. در حالی که او فقط یک‌‌سری اطلاعاتش زیاد است ولی تجربه، فهم مسائل، ارتباطات و مهارت‌هایش قطعاً به اندازه پدر و مادرش نیست. این خود‌باختگی در تکنولوژی باعث می‌شود پدر و مادر فکر کنند واقعاً او از این‌ها خیلی جلوتر است و ارتباط را کم و محدود کنند.
به نظر من راه جبران، هم می‌تواند این باشد که آگاهی همان نسل قبلی را افزایش دهیم. بنده به عنوان یک مربی آموزش و پرورش، به خانواده‌ها می‌گویم که شما به عنوان پدرها و مادر‌های این نسل، باید با اینترنت، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی آشنا باشید تا بتوانید فرزندان را کنترل کنید و نقش نظارتی داشته باشید.
با توجه به اینکه مخاطبان مسجد از تنوع سنی بالایی برخوردارند (از کودک گرفته تا جوان و بزرگسال و...)، باید به اندازه‌ای جاذبه داشته باشد که همه را جذب و ماندگار کند. آیا مساجد ما الان پناهگاهی برای جوانان جامعه هستند؟ برخی از مساجد، در اوج بی‌سلیقگی، فقط پذیرای قشر سالمند هستند.
پدر مسجدی:
مسجد پاسخگو
آن‌هایی که در کانون فرهنگی مسجد، یا مسجد کار می‌کنند، اگر بین خودشان همکاری و اتحاد داشته باشند، می‌توانند تدابیری اتخاذ کنند که در محله و منطقه آنها، مسجد پاسخگوی نیازهای نوجوانان و جوانان از نظر فرهنگی، معنوی، اجتماعی و خانوادگی باشد.
مثلا در ماه رمضان، بزرگ‌ترهایی که مشغول برنامه جزء‌خوانی بودند، از کوچک‌ترها هم می‌خواستند که قرآن بخوانند؛ مثلاً سوره‌های کوچک را بچه‌ها خواندند. آن‌جا حس کردم که برای این‌ها ارزش قائل شدند. بچه‌ها نیز بسیار خوشحال شدند و روز بعد با دوستانشان به مسجد آمده بودند.
بچه‌های امروز، ارتباط کلامی و حرف شنوی نسل‌های گذشته را نسبت به والدین و مربیان ندارند. اما با شناخت نیازهایشان می‌شود آنها را به محافل مذهبی آورد. اگر جوان راهش راه مسجد و هیئت باشد، عاقبتش انحراف نخواهد بود.
مادر مسجدی:
مسجد الگو ساز
بین من و مادرم فاصله فکری بود، اکنون این شکاف بین من و فرزندم خیلی بیشتر شده. چرا؟ چون محدودیت‌ها کمتر شده و از رسانه‌ها با سرعت بیشتری اطلاعات کسب می‌کنند. همین طور تعداد کم فرزندان یکی دیگر از مشکلات است؛ چون بچه‌ها بیشتر خودشان را شبیه دوستانشان می‌کنند تا اعضای خانواده. مسائل مادی هم همین طور. وقتی والدین مجبورند بیشتر کار کنند، شکاف عاطفی و کلامی بیشتر می‌شود و ارتباط‌ها کمتر.
با همه این اوصاف، مسائل مختلفی باعث عدم تفاهم منِ مادر با فرزندان می‌شود. به نظرم ایجاد الگوی مناسب و آشنا کردن آنها با دستورات دین، بهترین راه‌حل برای کم شدن گسست نسل‌هاست. به شرطی که این مسأله در فضای شاد و جذاب اتفاق بیفتد.
نمازگزاران:
استفاده از ظرفیت ها
با توجه به حدیث امام علیعلیه‌السلام که فرزندان را برای زمانه خودشان تربیت کنید؛ باید پابه‌پای نسل جوان، آموختن را در برنامه زندگی خودمان قرار دهیم. اصول، ثابت هستند؛ اما بعضی روش‌ها دیگر جواب نمی‌دهد. هر مسجد و کانون و بسیج، آدم‌های خوش فکر و مهربان و با تدبیر می‌خواهد که روش جذب نسل امروز را بدانند و ارزش‌ها را برای آنها جا بیاندازند.
برای تعامل بین نسل قدیم و جدید، به نظرم یکی از بهترین مکان‌ها مسجد است. طبق فرمایش مقام معظم رهبری، جوان‌ها ظرفیت عجیبی دارند، آنها را از راه رفاقت و هم صحبتی وارد کارها و پذیرش مسئولیت‌ها کنیم.
اردوهای فرهنگی روش خوبی برای جذب هستند. به دلیل فشارهایی که الان روی نسل جوان هست، نباید فرصت خندیدن حلال و حرف دل زدن را از آنان بگیریم. مسلم است که چارچوب‌ها باید رعایت شود، اما فرصت نشاط و شادی در برنامه‌های دینی را از آنان نگیریم.
فضای مجازی هم فرصت خوبی برای رساندن پیام‌های دینی و ارتباط‌گیری متولیان مساجد با جوانان است.
مربی مسجدی:
تعامل مسجد با خانواده
اگر هر مسجد یک روحانی دلسوز، پابه‌کار و جوان‌اندیش داشته باشد، آن مسجد به شدت فعال و پویا می‌شود. چیزی که حضرت آقا هم در بیانات‌شان به آن اشاره کردند. برای مثال، مسجدی را می‌شناسم که پر از جوانان خوش ذوق است. ولی چیزی که گاهی این بچه‌ها را خسته می‌کند، نماز فوق‌العاده طولانی حاج‌آقا و محیط سرد و بی‌روح مسجد است. با اینکه شنیده‌ام مربیان کارت امتیازهایی را هم برای بچه‌ها در نظر گرفته‌اند، اما همین نماز طولانی، آسیب شده است.
نکته دیگر به نظرم تعامل مربی با خانواده‌ها است. چون خیلی اوقات آن چیزی که ما به بچه می‌گوییم با تفکرات اعضای خانواده مغایرت دارد. نکته بعدی، رفاقت مسجدی است که خیلی مهم است. اینکه در مسجد آدم‌ها با هم رفیق شوند، باعث جذب افراد به مسجد می‌شود.
نکته آخر برای جذب نسل جدید به مسجد، آماده کردن یک فضای دلنشین در مسجد است. چند وقت پیش عکسی را دیدم که گوشه یک مسجد در کنار محل نماز جماعت سرسره و وسایل بازی گذاشته بودند. این می‌شود همان درخت توت کاشتن قدیمی‌ها تو مسجد. یا مثلا درست کردن کافه کتاب برای نوجوان و جوان و... .
نوجوان مسجدی:
رفتار کریمانه
ما دوستانمان را به مساجد می‌آوریم اما گاهی با یک تشر و برخورد بد، زده می‌شوند. خیلی از دوستان ما فکر می‌کنند مسجدی‌ها آدم‌های خشک و متعصبی هستند که منتظرند با یک اشتباه دعوایشان کنند. اگر هر مسجد، روحانی خوب و مهربانی داشته باشد که بارها این موارد را تذکر دهد، کم‌کم جا می‌افتد که مسجد برای همه سنین است.
راه‌اندازی اردوهای کم هزینه برای خانواده‌ها که باعث ایجاد صمیمیت و انس می‌شود. این‌گونه والدین کنار ما هستند و می‌بینند که مسجد جای مطمئنی است.
به نظرم، اردوهای جهادی یکی از بهترین راه‌های کم شدن شکاف بین نسل‌هاست؛ چون جوانان هم سن و سال ما هم با روحیه خدمت و جهاد آشنا می‌شوند.
خیلی از دوستان هم سن و سال ما از رفتار و اخلاق والدین‌شان شکایت دارند. باید مساجد برنامه‌هایی برای ارتباط مداوم با والدین داشته باشد.