پایگاه تخصصی مسجد، گروه بین الملل - وحید پورتجریشی: مساله کشتار مسلمانان میانمار پدیده جدیدی نیست. اما طی چند ماه گذشته کشتار مسلمانان روهینگیا در این کشور به حدی رسیده که حتی صدای سازمان همکاری اسلامی هم درآمد! اجلاس اضطراری سران سازمان همکاری اسلامی نیز روز پنجشنبه برای رسیدگی به همین موضوع در کوآلالامپور، پایتخت مالزی برگزار شد.
اما گذشته از اینها، در این اتفاقات دو نکته مهم قابل بررسی وجد دارد: ۱) عامل کشتار مسلمانان میانمار کیست و چرا دولت «آنگ سان سوچی» به آن واکنش نشان نمی دهد؟ ۲) اهمیت واکنش سازمان همکاری اسلامی به این وقایع چیست و خروجی اجلاس این سازمان در عمل چه خواهد بود؟
در ادامه سعی خواهیم کرد به شکلی مختصر به این دو پرسش اساسی پاسخ دهیم.
*کشتار مسلمانان میانمار، چه کسی مقصر است؟
مساله فشار بر مسالمانان میانمار موضوع جدیدی نیست و البته مساله ای هم نیست که بتوان به سادگی آن را حل کرد و یا از کنار آن گذشت. شاید نخستین مواجهه جامعه راستگرایان افراطی میانمار که در حقیقت متشکل از ملی گرایان افراطی این کشور با رهبری روحانیون بودایی و گروه های مختلف راهبان در این کشور می شود با مخالفین کشتار مسلمانان و معترضین به این رفتار به تجمع اعتراضی گروهی از همین افراد در برابر سفارت آمریکا در یانگون در آوریل ۲۰۱۵ بازگردد.
تجمع کنندگان خواستار برکناری و اخراج سفیر آمریکا به دلیل آنچه آنها سخنان اعتراض آمیز به رفتار بودایی ها و دخالت در امور داخلی کشورشان از سوی وی می خواندند، شدند. این تجمع را شبکه ملی گرایان میانمار (MNN) با حمایت و مشارکت روحانیون بودایی گروه «ماباتا» شکل دادند. گفته می شود «ماباتا» گروهی تندرو و افراطی است که از روحانیون بودایی تندرو تشکیل شده و حتی در مواجهه با دولت «سوچی» نیز قرار دارد.
موضوع اقلیت مسلمان روهینگیا تا حدی در این کشور حساسیت برانگیز است که بسیاری از مردم این کشور به خصوص راستگرایان افراطی، از بردن نام این شهر امتناع ورزیده و معتقدند این بخش از کشورشان توسط مسلمانان بنگالی که در اصل خارجی هستند و به کشور آنها متعلق نیستند اشغال شده است. موضوعی که بسیاری از جامعه شناسان رد کرده و معتقدند سکنه روهینگیا از چند نسل پیش به این سو در این شهر مستقر بوده اند.
همین گروه افراطی بودایی در ژوئن سال ۲۰۱۵ نیز اقدام به تخریب مسجدی در باگو واقع در مرکز میانمار کردند. یک هفته پس از آن نیز به یک نمازخانه در استان کاچین میانمار حمله کردند. این بلای خانمان سوز البته از سال ۲۰۱۰ و با جمع شدن حکومت نظامیان در این کشور به سوی مسلمانان میانماری گسیل شد.
موضوع طرفداری از دیکتاتوری نظامیان نیست. مساله این است که پس از کنار رفتن نظامیان در میانمار و روی کار آمدن «آنگ سان سوچی» در این کشور، هیچ گاه دولتی متمرکز و قوی در میانمار به وجود نیامد.
«مری لال»، استاد دانشگاه هایدلبرگ آلمان و کارشناس مسائل میانمار چندی پیش در گفتگو با خبرگزاری مهر، گفت: «پیش از وقوع فرآیند اصلاحات در میانمار، همه مردم این کشور فقیر بودند و تنها بخش کمی از مردم این کشور جزو طبقه متوسط بودند که در یانگون زندگی می کردند. با انجام اصلاحات اقتصادی و سیاسی در این کشور، وضع مالی بسیاری از جمعیت شهری بهتر هم شده است. هرچند سود ناشی از این اصلاحات چندان عاید مناطق روستایی و حومه نشینان نشد.
این مساله هم البته به بحث مالکیت زمین ها باز می گردد. بسیاری از مردم در مناطق روستایی به دلیل توسعه پروژه های مختلف، در حال از دست دادن زمین های خود هستند و در نتیجه هر روز به سمت فقر بیشتر پیش می روند. »
در حقیقت نارضایتی مدنی از توزیع نوین ناعادلانه ثروت و زمین در میانمار که در زمان سوچی رخ داد و از سویی عدم توانایی و کفایت دولت مرکزی برای مبارزه با تشکیلات عظیم و قدرتمند روحانیون بودایی در این کشور، از عمده ترین دلایل شکل گیری و وقوع این درگیری ها به حساب می آید.
در حقیقت آنچه معابد و روحانیون تندروی بودایی در میانمار هدف گرفته اند، دولت «سوچی» و روند اصلاحات ارضی و نظم نوین مالکیت در این کشور است.
*کارکرد جلسه اضطراری سازمان همکاری های اسلامی و خروجی آن
موضوع دیگری که در اینجا مطرح است، تشکیل جلسه اضطراری سازمان همکاری اسلامی در محکومیت اعمال خشونت آمیز و کشتار غیر انسانی انجام شده توسط بودائیان تندروی میانماری علیه مسلمانان روهینگیا است. اجلاسی که «محمد جواد ظریف»، وزیر خارجه کشورمان نیز در آن حضور داشت. آنچه که اتفاق افتاد، نشانه خوبی بود از اعلام همبستگی کشورهای اسلامی در برابر ضربات احتمالی که ممکن است در مقاطع زمانی و مکان های مختلف به پیکره امت اسلامی وارد شود. اما سوال اینجاست که این اجلاس و بیانیه صادر شده از سوی آن تا چه حد اثر خواهد داشت؟
همانطور که می دانیم سازمان همکاری های اسلامی نیز مانند هر IGO دیگری، هیچگونه توان اجرایی نداشته و تنها کاری که می توان از آن انتظار داشت، رساندن صدای اعتراض خود به دولت میانمار و نهایتا دبیرکل سازمان ملل است تا در آنجا هم بیانیه ای علیه این اقدامات در میانمار صادر شده و احتمالا «آنگ سان سوچی» برای مرتبه دوم برنده جایزه صلح جهانی و شاید شایستگی سیاسی هم بشود!
اما آنچه مسلم است، سازمان همکاری اسلامی نه تنها نمی تواند کاری در این عرصه به پیش ببرد، بلکه ممکن است مانند بسیاری از موارد گذشته همچون مساله فلسطین، سران کشورهای عربی این سازمان در عین محکوم کردن اقدامات صهیونیست ها با آنها دست برادری هم بدهند و وزرای دفاع خود را به برگزاری نشست دوستانه و استراتژیک با وزیر دفاع رژیم صهیونیستی نیز فراخوانند.