پایگاه تخصصی مسجد بحث مشاوره یک مبحث جدید در مباحث اجتماعی و مطالعات اجتماعی است. با توجه به سابقه کوتاهمدت مشاوره در کشور ما، متأسفانه روش مشاوره، از جمله در حل مشکلات خانوادگی، بیشتر بر مبنای آموزههای غربی است؛ حال آنکه متفکران جامعه اسلامی میتوانند روشهای دقیقتر و عمیقتری را از آیات و روایات استخراج کنند.
در سیره پیامبر گرامی اسلام مشاوره وجود دارد، اما بیشتر در جنگها و مسائل اجتماعی و زیست محیطی. با توجه به رشد و گسترش جامعه و الگوبرداری از جامعه اسلامی نبوی، میتوان از بحث مشاوره در همه ابعاد زندگی استفاده کرد.
ملاحظات مشاوره
1. آشنایی با برخی مشکلات مشاوره؛ از جمله فاصله نسلها.
2. رفتارشناسی مخاطب؛ ممکن است مخاطب افسرده یا پرخاشگر باشد.
3. در نظر گرفتن فضای خانوادگی؛ بدیهی است که رفتار فردی که در خانواده کمجمعیت تربیت شده، با کسی که در خانواده پرجمعیت بوده، متفاوت است.
4. در نظر گرفتن تحصیلات؛ چنین موردی نیازمند مباحث ذهنی و عقلانی است.
5. رفتار و مشی صادقانه؛ صداقت و اعتماد طرفینی در مشاوره راهگشا است. ممکن است مشاور پیامی را به شخص بدهد، اما به دلیل عدم صداقت و اعتماد لازم، شخص آن را دریافت نکند.
6. حفظ اسرار؛ مشاوره در امور خانواده به شدت رازگونه است. مشاور باید از بیان اسراری که ممکن است آتش اختلاف را شعلهور سازد، بپرهیزد.
7. اقناع درست، از ملاحظات مهم یک مشاوره خوب است. اقناع منطقی و درست باعث تسلیم مشاورشونده میشود.
8. توجه به آشنایی کافی زوجین از ازدواج و آمادگی پیش از آن؛ با قرار گرفتن زوجین در کنار یکدیگر، کوچکترین سلول اجتماعی تشکیل میگردد که باعث بقاء، تربیت و رشد اخلاقی یک نسل میشود. اگر این خانواده دچار اشکال باشد یا از هم گسسته باشد، مشکلاتی را برای اجتماع ایجاد میکند؛ مشکلاتی از قبیل کودکان طلاق، طلاق عاطفی و طلاق سفید.
9. لحاظ کردن ارزشها و باورهای اعتقادی و دینی خانواده؛ هر خانواده یک دسته عوامل ارزشی دارد که بنا به آنها، باید تحت مشاوره قرار گیرند.
10. آمادگی ذهنی و روانی مشاورهشوندگان؛ گاهی زوجین از باب اجبار به مشاور مراجعه میکنند؛ با این ذهنیت که به یک روانشناس مراجعه کردهاند. در حالی که بحث روانشناسی با بحث مشاوره تفاوت دارد. با توجه به دید نادرستی که در جامعه نسبت به مسئله روانکاوی و روانشناسی وجود دارد، گاهی مراجعهکنندگان در برابر این مسئله مقاومت دارند.
11. برگزاری جلسات متعدد و با شرایط مختلف؛ توصیه میشود حداقل تعداد جلسات سه یا چهار جلسه و هر جلسه حدود یک و نیم ساعت باشد.
12. نوشتن مسائل زوجین و تشکیل یک پرونده خاص.
13. در نظر گرفتن ملاحظات مکانی از جمله آرامش و عدم تردد.
14. بررسی تناسب ویژگیهای شخصی، روانی، فرهنگی، عقیدتی خانوادهها، باورها، و ارزشهای طرفین و نیز هماهنگی زوجین در مسائل عاطفی و جنسی؛ بیشتر زوجین، در دو مسئله عاطفی و جنسی دچار مشکل هستند. لذا آموزش مهارتهای تعامل با همسر، بهویژه نوع برخورد حضرت رسول با همسرانشان، اهمیت فوقالعادهای دارد.
اصل یک مشاور
یک مشاور باید گوش خوبی باشد؛ یعنی حرف طرفین را بشنود، حرفها را قطع نکند و از قضاوت بپرهیزد. یکی از مشکلات مشاورین و ائمه جماعات ما، این است که پس از شنیدن حرف یک نفر، بلافاصله قضاوت میکنند؛ در صورتی که مشاور به هیچ وجه قضاوت نمیکند، فقط راه حل نشان میدهد.
نکته دیگر غنیسازی لذتهای زندگی و ارتباط با خانواده و همسر است.
مشاور باید برای یک مشکل، چندین راه حل داشته باشد تا اگر یکی به نتیجه نرسید، از دیگری استفاده کند.
مشاور خوب باید مشکلات ناشی از تفاوتهای قومی و عقیدتی را در نظر داشته باشد. در این چند سال مشکلات ناشی از تفاوتهای قومی و عقیدتی را به کرات دیدهام. زوجینی که از دو فرهنگ متفاوت هستند، نمیتوانند بهراحتی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. هنگامی که دختر و پسری با دو فرهنگ متفاوت در کنار هم قرار میگیرند، تا بخواهند فرهنگ همدیگر را بشناسد، با مشکلات و معضلات زیادی مواجه میشوند. اگر به اینها اطلاعرسانی نشود، کانون گرم خانوادهشان فرو میپاشد.
مشاور فرد ثالثی است که هیچ نفعی جز حق مشاوره ندارد. نظر خانواده طرفین نباید روی مشاور اثر بگذارد. ضمناً او باید تمام مراحل و متغیرها را ثبت کند، بتواند احتمال دروغ گفتن پسر یا دختر را تشخیص دهد و عشق دروغین را از حقیقی باز شناسد. در این صورت است که میتواند مراحل درست ازدواج را به جوانان آموزش دهد؛ چون خیلی از خانوادهها ازدواج را تلذذ جنسی میدانند و سایر مسائل را در نظر نمیگیرند. این وظیفه مشاور است که این موارد را به آنها آموزش دهد.
مشاور باید بیماریهای روانی و جسمی مخفی و ناراحتیهای روحی را تشخیص دهد و درصدد رفع آنها برآید.
نکته دیگر، بررسی سوابق طرفین بدون جهتگیری است.
در مشاوره خانوادگی، بحث خانواده از منظر تربیت کودک، نکته مهمی است که باید مد نظر قرار داد.
مشاوره خانواده سختگیر، خانواده سهیلگیر و سالم با یکدیگر تفاوت دارد.
عزیزان مشاور باید به تجاربی که نشاندهنده یک رابطه موفقآمیز و مهم است، دقت کنند؛ چراکه خیلی مهم است.
مشاوره آنلاین «نوعروس»
عزیزان مشاور باید بتوانند تفاوت عشق و هوس را در رابطه دختر و پسر تشخیص دهند.
نکته بعدی، سؤالاتی است که در جلسه خواستگاری پرسیده میشود. عزیزان مشاور باید به این منظور یکسری سؤالات را طراحی کنند و بانک سؤالی داشته باشند که بر اساس شأن خانوادگی، وضعیت مالی، شخصیتی و اعتقادی طرفین طراحی شده باشد.
گاهی برخی جوانان از روحانیون میپرسند: در خواستگاری چه سؤالاتی باید پرسید؟ اینجا روحانی عزیز ما باید سؤال کند: وضعیت مالی برای شما مهم است یا وضعیت عاطفی یا فرهنگی؟ بعد سؤالات را از بانک سؤال انتخاب کند و در اختیار عزیزان قرار دهد. سپس معنای ازدواج و رابطه عشق و ازدواج را برای مُراجع کاملاً تنقیح کنند. من خودم برای این موضوع حدود هزار سؤال طراحی کردهام!
مشاور علاوه براین موارد، باید روانشناسی عشق را خوب بداند و درباره اثر نیاز جنسی بر رفتار مطالعه داشته باشد.
ویژگی سایت نوعروس، پاسخگویی به همین مسائل مشاورهای است. عزیزانی که به این سایت میآیند، میتوانند با قسمت مشاورهاش ارتباط بگیرند و سؤالات خود را بپرسند. ما، جوابها را از طریق ایمیل برای این عزیزان میفرستیم. این ابتکاری است که چند نفر از دوستان نوجوان و نخبه ما دور هم جمع شدند و سایتی را طراحی کردند که مسائل مربوط به بحث ازدواج را بررسی و سبک اسلامی را برای بازدیدکنندگان تبیین میکند، و اینکه هنگام خواندن صیغه عقد چه دعاهایی را باید خواند و چه مواردی را رعایت کرد. اگر عزیزان به این سایت مراجعه کنند، با مسائل متنوعی روبر میشوند که میتوانند از آنها بهره ببرند.
مسجد مشاوره
مسجد ملجأ و پناه مؤمنین است و مسجد طراز اسلامی باید بتواند مشکلات جامعه مسلمانان را حل کند. اما متأسفانه به بحث مشاوره در مساجد ما بیتوجهی میشود که میتوان با تبلیغ و آموزش به افراد، مشاوره را در مساجد تقویت کرد.