دوشنبه / ۱۰ آبان ۱۳۹۵ / ۱۵:۰۸
سرویس : دین و اندیشه
کد خبر : ۲۷۰۲۱
گزارشگر : سید پویان حسین‌پور
نائب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم:

افراد صالح در دیدگاه قرآن به عنوان قهرمان مطرح می شوند

آیت الله حسین بنیادی از اساتید حوزه علمیه قم گفت: قرآن کریم یکسره در حال ارائه الگو است. افراد صالح در دیدگاه قرآن کریم بخصوص افراد صالحِ شاخص، به عنوان یک قهرمان مطرح می شوند.

(دوشنبه ۱۰ آبان ۱۳۹۵) ۱۵:۰۸

به گزارش پایگاه تخصصی مسجد، شاید ما با بسیاری از شخصیت های قرآنی آشنا باشیم، اما هرگز از زاویه ای خاص به نوع شخصیت در قرآن نگاه نداشته ایم. در حالی که قرآن تنها کتابی است که ساختار نگارش آن با توجه به ایده آل ها وایده های انسان شکل گرفته است تا نیاز مخاطبان را با تمایلات گوناگون فراهم سازد. قرآن کریم انواع شخصیت ها را در زمینه های مختلف و متنوع و در قالب های گوناگون بیان کرده است که این شخصیت ها در قصه های قرآن، هنری اعجاز آمیز دارد و عقاید و اندیشه ها را با بیانی زیبا و دل انگیز مطرح کرده است تا با خواندن قصه های قرآن و شناخت شخصیت ها، بهترین موقعیت برای انسان ها فراهم شود تا از لحاظ فکری الگویی مناسب برای خود انتخاب نمایند و پیام ها و اندیشه ها را دریابند و از این طریق بتوانند رفتار خود را اصلاح و خویشتن را به الگوی خود نزدیکتر کنند.

برای بررسی چگونگی شخصیت پردازی در قرآن، ابلاغ و تطبیق آن با جامعه کنونی و موانع پیش روی آن، با حجت الاسلام والمسلمین حسین بنیادی نائب رئیس هیئت رئیسه مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، گفتگو کرده ایم که در ادامه می آید.

*راهکار قرآن برای ارتقاء سطح رفتار در جامعه اسلامی چیست؟

قرآن کریم در راستای اصلاح جوامع از دو جنبه به موضوع  پرداخته است. یک جنبه، شخصیت سازی قرآن است، چه شخصیت فردی و چه شخصیت اجتماعی. لذا بیان احوال و قصص انبیاء که در قرآن کریم ذکر می شود، در حقیقت بیان کننده شاخص های جامعه متعالی از نظر قرآن و ویژگی هایی آن است. جنبه دیگری که قرآن در بُعد اصلاح جوامع به آن می پردازد، جنبه شخصیت پردازی قرآن است. قرآن کریم در شخصیت پردازی به بیان سبک زندگی فردی و اجتماعی انبیاء و افراد صالح می پردازد.

اگر جامعه اسلامی بخواهد خود را با معیارهای قرآنی، تنظیم کند و فرهنگ اجتماعی خود را ارتقاء دهد، باید هم به جنبه های شخصیت سازی و هم به جنبه های شخصیت پردازی قرآن توجه کند. قرآن کریم از حیث شخصیت سازی و شخصیت پردازی جامع و کامل است. لیکن وظیفه محققین است که جوامع را با ویژگی ها و معیارهای قرآنی انطباق دهند. در این زمینه کارهای فراوانی صورت گرفته است. ولی باید فضای کنونی جامعه را نیز مدنظر قرار داد. یعنی قبل پرداختن به اصول قرآن، باید فضای جامعه را برای پذیرش اصول و معیارهای قرآن آماده کرد.

آماده سازی فضای جامعه برای پذیرش قرآن و اصول آن باید از بنیان آموزش، یعنی سنین کودکی شکل گیرد. باید معیارهای قرآنی که برای اصلاح جامعه، قرار است ترویج شود، در سنین کودکی به کسانی که این جامعه را می سازند، ابلاغ شود. لذا بهترین راهکار این است که فرهنگ قرآنی را از ابتدا با معیارهای حوزآمد به نوجوان ها و جوان ها آموزش داد.

 *این مطلب که نوجوانان با شخصیت های قرآنی آشنا شوند منجر به الگو برداری آنها از شخصیت های قرآن کریم می شود معیارهای الگو یا مسلمان نمونه ، در دیدگاه قرآن کریم چگونه است؟

این موضوع نیز به همان بحث اول برمی گردد. قرآن کریم یکسره در حال ارائه الگو است. افراد صالح در دیدگاه قرآن کریم بخصوص افراد صالحِ شاخص، به عنوان یک قهرمان مطرح می شوند. به عنوان مثال حضرت ابراهیم(ع) در قرآن به عنوان یک قهرمان مطرح می شود. این موضوع به الگو پردازی توسط قرآن اشاره دارد.  حضرت ابراهیم (ع) قهرمان توحید است، و در سایه این قهرمان توحید بودن، قهرمان مبارزه با افراد ناصالح و طواغیت زمان خود نیز بوده است. ایشان والاترین ماموریت ها را از جانب خداوند متعال انجام داده است.

حضرت ابراهیم(ع) و انبیاء الهی تا زمانی به عنوان یک الگو در جامعه تأثیر می گذارند که با ذهنیت افراد آن جامعه انطباق داده شوند. درحال حاضر مشکل اصلی در جامعه ما عدم توانایی تطبیق شخصیت های قرآنی با اوضاع فعلی است. از این رو باید تلاش کرد تا الگوهای برجسته ای که از قرآن کریم مطرح می شوند به دل جوان های جامعه بنشیند. یکی از دلایلی که گاهی جوانان از مسیر قرآن کریم و دین فاصله می گیرند این است که برخی شخصیت سازی ها به دل جوان ها نمی نشیند و آن ها تصویر ذهنی شفاف و مطابق با واقعیات جامعه،  از آن الگوی قرآنی ندارند.

*دلیل این عدم انطباق به چه فعل مجهولی برمی گردد؟ آیا رفتارهای مدنظر قرآن کریم برای جوان امروز سنگین و هضم نشدنی است؟

رفتار مدنظر قرآن مختص همه زمان ها و همه مسلمانان است. لیکن، تاکنون در انطباق این دو مقوله موفقیتی رخ نداده است. اکنون درغرب، الگوهای غربی به راحتی به جوامع شناسانده می شوند. آنها با شناخت جامعه خود و الگویی که قرار است ارائه کنند، به معرفی آن الگو می پردازند. حتی درباره آن به ساختن فیلم می پردازند. اگر بتوان الگوهای قرآنی و ارزشی را با واقعیات کنونی جامعه تطبیق داد، می توان به راحتی انسان مدنظر قرآن یا مسلمان نمونه را برای مردم معرفی کرد و جوانان نیز بر اساس آن الگو، رفتار و مسیر مناسبی برای خود انتخاب کنند.

شخصیت های قرآنی تاکنون بیشتر از جنبه های معرفتی بیان شده اند تا جنبه های قهرمانی. اگر بتوان قرآن را به سمت و سوی جوان های پر شور و هیجان امروز، که در فضای مناسبتی و معنوی ایران اسلامی زندگی می کند، برد، آنگاه الگو سازی و الگوبرداری از قرآن تحقق می یابد. از این جهت باید جنبه های قهرمانی و سازنده بودن شخصیت های قرآنی را بیشتر در بیان خود تقویت کنیم.

قصه های بسیار زیبایی درباره زندگی انبیاء در قرآن آورده شده است. قصه حضرت داوود(ع)، جالوت و طالوت ازجمله قصه های زیبایی است که مورد پسند و پذیرش جوان ها قرار گرفته است. چون بیشتر به قسمتی از زندگی حضرت داوود(ع) که به جنگ پرداخته، توجه دارند. در حالیکه حضرت داوود(ع)، انسانی صالح و قدرتمند بوده است ولی با این حال، آن جنبه از زندگی ایشان که به جنگ می پردازد برای جوانان جذابتر است.

قهرمان سازی و قهرمان پروری متناسب با ذهنیت جوانان امروز درباره بسیاری از انبیاء الهی انجام نشده است. بخصوص در مورد پیامبر اسلام، حضرت محمد(ص) کمتر به جنبه های شخصی و روحیات قرمانانه وی پرداخته شده است. زندگی ایشان در ابعاد مختلف دارای جذابیت های فراوانی برای جوان ها است. البته به صورت جامع، تاکنون به الگوهای قرآنی پرداخته نشده است. در حال حاضر بیش از آنکه به قهرمان بودن انبیاء از دید قرآن پرداخته شود به جنبه های معنوی آنها پرداخته شده است. در حالیکه زندگی آنها ابعاد حماسی و سازنده نیز داشته است. جامعه امروز ایران، جامعه ای پر انرژی و حماسی است و بیان ابعاد حماسی زندگی انبیاء و شخصیت های قرآنی بیشتر مورد پذیرش قرار می گیرد.

 *نزول تدریجی آیات قرآن باعث از بین رفتن بسیاری از سنت های جاهلیت در صدر اسلام و جایگزین شدن سنت های الهی شد، در جامعه کنونی برای اصلاح و تبیین الگوی رفتاری و ازبین بردن سنت های اشتباه از منظر اسلام و قرآن چه باید کرد؟

در این موضوع نیز باید به بیان آسیب های فرهنگ مدرن یا سنت جاهلی پرداخت. همچنین باید به بیان و تشریح وجوه مثبت سنت‌های الهی و نبوی پرداخت و موفقیت آن را به داوری مردم گذاشت. در صورتیکه این بیان حالت دیکته به خود بگیرد نمی توان این سنت ها را به مردم منتقل نمود. باید کاری کرد که مردم سنت های توحیدی و غیر توحیدی را از هم تمییز و تشخیص دهند. برای بیان و تشریح سنت های توحیدی و غیر توحیدی که همان فِرَق توحیدی و غیر توحیدی است، باید آسیب های فِرَق غیر توحیدی را به مردم یادآور شد. فِرَق غیرتوحیدی دارای منطق نیستند و با فطرت، سازگاری ندارند. لذا چنانچه قرار باشد که سنت های توحیدی را در جامعه بسط و گسترش داد، باید وجوه مثبت و منفی سنت های جاهلی به خوبی برای مردم تشریح شود. این مطلبی است که باعث می شود تا جامعه، سنت درست زیستن را با توجه به زمانه خود انتخاب کند.

*با وجود تعلیمات و کتاب های مبتنی بر آموزه های اسلامی، چگونه است که الگوی، سبک زندگی و رفتاری درست یا نادرست، هنوز دغدغه تعلیم و تربیت در کشور ما است؟ 

سوال خوبی است. چون کشور ما همواره در معرض هجوم قرار دارد. اینکه در حال حاضر احساس عدم تاثیر وجود دارد به این دلیل نیست که روش ما نادرست است و کارهایی که صورت گرفته تأثیری نداشته اند. بلکه گاهی ما در برابر هجوم هایی قرار می گیریم  که باعث می شود احساس کنیم رفتار و ابلاغ ما بی تأثیر بوده است. در حالیکه همچنان تأثیر خود را می گذارد.

در دوران کنونی، هجوم و بخصوص هجوم فرهنگی از راه های گوناگون کشور ما را تهدید می کند. شبکه های اجتماعی فعال اند هرچند که می توان از آن استفاده درست کرد ولی به هر حال به یک جریان تبدیل شده اند. این جریان وارد فضای فکری و اجتماعی جامعه ما شده است. حال سوال این است چون این جریان وجود دارد باید از ارزش های خودمان دست برداریم. باید ارزش های خودمان را با روش بهتر و گسترده تری معرفی و پیش ببریم.

مهم آن است که متخصصین فعال درحوزه های گوناگون به صورت مستمر امور را با تأمل و به صورت کارشناسی آسیب شناسی کنند و برای برطرف کردن آن طرح هایی با تضمین اجرایی، ارائه دهند. جرأت می توان گفت امورفرهنگی و حتی روش شناسی قرآن درمواجهه با مسائل فرهنگی غالباً بصورت طرح های کارمندی درآمده است. لذا تلقی می شود نمی توان ازطریق قرآن فضای جامعه رابه سمت معروف وارزش ها سوق داد.

ملاکِ کارها و طرح های کارمندی گزارش و شعار است. در حالی که دراموری که به دست کارشناسان و خبره های آن مسئله واگذار می شود ملاک تحقق بخشیدن آرمان ها و اهداف والا است. امروزه این آسیب متأسفانه نسبت به قرآن و جامعه اسلامی نیز پیش آمده است. امید است با همت جدی، همه کسانی که یا مسئولند یا احساس مسئولیت دارند، حق قرآن را با قوت و قدرت درجامعه ارائه و پیاده کنند.

(دوشنبه ۱۰ آبان ۱۳۹۵) ۱۵:۰۸
https://news.masjed.ir/u/hk0
اظهار نظر
امتیاز را وارد کنید
تعداد کاراکتر باقیمانده: 500
نظر خود را وارد کنید